De Tweede Kamer zou de discussie moeten voeren over hoe Nederland de aanbevelingen van de Commissie in beleid kan omzetten. En niet of we voor of tegen de 3% norm zijn en of de Commissie wel aanbevelingen MAG doen. Dat zegt Europarlementarier Corien Wortmann voor het CDA. Die discussie zou goed helpen in de democratische legitimering van het Europees Semester.
[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"1968","attributes":{"height":225,"width":225,"class":"media-image media-element file-media-large"},"link_text":null}]]
De regels voor het semester staan. De vraag die het huidige EU semester nu oproept is of er met het Six Pack wel voldoende politieke controle is op de semi-automatische aanbevelingen van de Europese Commissie. Aan de ene kant zijn de aanbevelingen misschien onvoldoende dwingend om een land dat (nog) niet in de problemen zit ze kan negeren. Aan de andere kant, als een land in de excessieve tekortprocedure zit, kan de Commissie bijna oncontroleerbaar de kaders van het nationale beleid dicteren en zelfs maatregelen voorschrijven.
Schout: Is de controle op de Commissie en haar aanbevelingen afdoende geregeld?
Wortmann: Deze controle is op twee manieren van belang. Ten eerste, eerdere aanwijzingen van de Commissie werden zo goed als genegeerd, en geen parlement dat hoorbaar kraaide als lidstaten onhoudbaar beleid voerden. Ten tweede, de Commissie kan nu aanbevelingen doen - bijvoorbeeld over pensioenwijzigingen of extra bezuinigingen - die lidstaten moeten opvolgen ook als er geen draagvlak is. De PvdA heeft van de Commissie indirect te verstaan gekregen dat ze zich wel aan de 3% en het afgesproken bezuinigingstraject moeten houden.
Het Europese Parlement heeft hard gevochten om de regels verscherpt te krijgen zodat lidstaten al in een vroeg stadium gedwongen worden om begrotings beleid aan te passen aan de spelregels van de euro. De controle op het economisch beleid blijft grotendeels bij de lidstaten rusten. Met het nieuwe macroeconomisch toezicht krijgt de Commissie ook meer mogelijkheden om lidstaten ook op economisch gebied bij te sturen met aanbevelingen en in ernstige gevallen zelfs boetes. Het EP zorgt voor democratische controle door de Commissie en de Raad om uitleg te vragen of resoluties aannemen bijvoorbeeld als het de aanbevelingen niet ambitieus vindt.
Schout: Stel dat Frankrijk de aanbevelingen van de Commissie negeert. Moet het Europese Parlement niet meer controle kunnen uitoefenen op individuele landen?
Wortmann: Nee, het Europese Parlement is er niet om individuele landen ter verantwoording te roepen. Je moet dit zien als scheiding van beleid en uitvoering. De Raad en het EP hebben de begrotingsregels vastgesteld. De Commissie moet ze handhaven en eventueel boetes opleggen. Het was juist de wens van het EP om de Commissie hierin ook te versterken en onafhankelijk te maken. Dat is gelukt. Dan moet het EP het toezicht ook bij de Commissie laten. Wel kunnen we de Commissie ter verantwoording roepen als haar aanbevelingen te soft zijn of als ze onvoldoende handhaaft. De Commissie moet toezien, en die toezichtsrol moeten wij controleren.
Met deze toezichtsrol bij de Commissie is de zeggenschap van de Europese Raad beperkt. Met het eerder door Frankrijk voorgestelde intergouvernementele toezicht door de Raad zou willekeurigheid troef zijn geweest. Nu is het zo dat als bijvoorbeeld Frankrijk de aanbevelingen niet goed uitvoert dan moeten wij opletten of de Commissie wel sancties oplegt.
Overigens zou van het EP niet geaccepteerd worden als wij individuele landen de maat zouden nemen. In de huidige situatie is daar gewoon het draagvlak niet voor. Maar wij zullen wel kijken of het proces als zodanig goed functioneert.
Schout: Hoe vindt u dat de Commissie dit jaar tot nu toe haar taken in het EU semester vorm heeft gegeven?
Wortmann: Met Rehn heeft de Commissie een onafhankelijke Commissaris die zijn werk goed heeft gedaan. Het proces is zeer transparant geweest met eerst de economische vooruitzichten, vervolgens het rapport met de waarschuwingen, en groeivoorspellingen eerder deze maand. De zorgen die hierin geuit zijn waren allemaal heel duidelijk voor alle landen. De Commissie heeft hiermee haar nek uitgestoken. Ook de discussie rond de -3% voor 2013 die in Nederland opkwam bleek een canard: de Commissie volgt gewoon de regels en heeft zich niet van de wijs laten brengen. Die 3% discussie in Nederland was gewoon een canard.
Schout: Is het proces niet te technocratisch? Zullen we niet de discussie terugkrijgen dat technocraten ons beleid bepalen?
Wortmann: Het zal daarom ook van groot belang zijn dat politici blijven uitleggen dat dit de regels zijn zoals wij die zelf wilden zien. Rutte en De Jager doen dat gelukkig ook steeds. Hopelijk gaat de discussie verder niet alleen maar over institutionele vragen en bevoegdheden. Waar het nu om gaat is dat de inhoud en de consequenties worden besproken. Heel goed dat Clingendael daarom ook een discussie organiseert over de aanbevelingen.
Met de nieuwe regels gaat het EU semester niet meer om een beperkte beoordeling van de begrotingsplannen in de lidstaten. Nu wordt naast het begrotingsbeleid ook gekeken naar de houdbaarheid van het brede nationale economische beleid inclusief belastingsystemen, arbeidsmarkten en pensioenen. Dit is toch wel een kleine revolutie in het Europese economische bestuur.
Schout: Als het EP dus alleen toeziet op hoe de Commissie de regels toepast maar niet de individuele landen beoordeelt, is het dan niet extra belangrijk om te kijken hoe de nationale parlementen de Commissieaanbevelingen controleert? Heeft het Nederlandse parlement tot nu toe genoeg aandacht besteed aan het Europese Semester?
Wortmann: Tot nu toe is de Kamer zwak geweest: Zwak, met hoofdletters. Er was eigenlijk weinig debat vorig jaar over de aanbevelingen. Op zich is dit niet verwonderlijk want veel nieuws bevatten ze niet omdat wij goede onafhankelijke instituties hebben zoals de AFM, DNB en CPB die zich in het publieke debat laten horen. Maar dit jaar lijkt het anders, zie de discussie over de 3%. Toch gaat de discussie nog teveel over voor/tegen 3%, of om de vraag of de Commissie überhaupt wel aanbevelingen MAG doen. Het is ontzettend belangrijk voor de democratische legitimatie van het Europese semester dat de Kamer actief de discussie voert over de inhoud van de plannen die Nederland in Brussel indient en over de vraag of en vooral HOE de aanbevelingen in Nederland in beleid kunnen worden omgezet. Wat mij betreft zou de Kamer nog verder moeten gaan en ook de discussie voeren over de aanbevelingen die aan andere landen zijn gedaan en onze premier munitie meegeven voor de discussie in de Europese Raad hierover.
Schout: Blijft het semester zo niet erg technocratisch? Hoever kan de Kamer gaan in de aanbevelingen van de Commissie te agenderen?
Wortmann: De Kamer moeten niet de andere landen gaan aanspreken. Het EP moet dat ook niet doen. Wel kan de Kamer moties aannemen om de premier te vragen de keuzes van andere landen scherper te krijgen in de Raad; of de Minister van Financiën om hetzelfde signaal af te geven in Ecofin. Oftewel, de Kamer moet de stukken van de Commissie wel goed bespreken en mag niet achterover leunen. Wij hebben soevereiniteit overgedragen aan de Europese instellingen en het Six Pact maakt de afspraken die de lidstaten zelf gemaakt hebben en die vastgelegd zijn in Europese Verdragen beter afdwingbaar. Daarnaast winnen we belangrijke invloed op onverstandig begrotings en economisch beleid in andere eurolanden als dat een bedreiging oplevert voor de EU als geheel. We kunnen ook weer invloed krijgen op het naleven van de aanbevelingen – en dat moeten we gebruiken.
Corien Wortmann is Europarlementariër voor het CDA - en dus lid van de Fractie van de Europese Volkspartij. Zij geldt als de meest invloedrijke Nederlandse Europarlementariërs van dit moment. Wortmann was een van de rapporteurs tijdens de totstandkoming van het beroemde ‘Six Pack’(2011) dat de regels van het Europese economische bestuur heeft verzwaard. Het EP heeft er voor gezorgd dat de economische aanbevelingen van de Europese Commissie, inclusief eventuele sancties, bijna niet zijn tegen te houden in de Europese Raad (‘semi-automatische sancties’). De Europese Raad, onder aanvoering van Frankrijk, was aanvankelijk voor een meer vrijblijvende rol voor de Commissie maar het EP verscherpte de regels. Dit geldt als een van de grote overwinningen van het EP. De Nederlandse regering, gesteund door een brede meerderheid in de Tweede Kamer inclusief de PVDA, stond aan de zijde van het EP.
Lees meer over dit onderwerp
