Een debat over de toekomst van sociaal Europa

Een nieuwe impuls van de Europese Commissie. Nu zijn de lidstaten aan zet. Maar eerst de verkiezingen in Frankrijk en Duitsland.

Eind april kreeg een voorstel van de Europese Commissie om een langer vaderschapsverlof in te voeren veel aandacht in de nationale media. Wat minder opviel was dat dit voorstel onderdeel is van een pakket waarmee het Brusselse bestuur de discussie over Sociaal Europa een nieuwe impuls wil geven. Dit pakket houdt een zogenaamd reflectiestuk in, waarin verschillende scenario’s worden geschetst en een voorstel wordt gedaan voor een Pijler van Sociale Rechten. Het reflectiestuk over de sociale dimensie van de EU is het eerste document dat volgt op het Commissie Witboek ‘De Toekomst van Europa’, waarin aan de hand van vijf globale scenario’s de potentiële richting van de EU wordt aangegeven.[1] Hieronder volgt een weergave van deze meest recente ideeën van Brussel tegen de achtergrond van de actuele politieke ontwikkelingen in belangrijke Eurozone-landen zoals Frankrijk.

De Commissie constateert in het reflectiedocument dat – mondiaal bezien – Europese samenlevingen welvarend zijn en een hoge mate van sociale bescherming genieten. Europese marktintegratie heeft welvaart gebracht. Tegelijkertijd stipt de Commissie aan dat veel burgers in Centraal- en Oost-Europa nog steeds met de nadelige gevolgen van de overgang van ‘plan naar markt’ en de EU-toetreding te kampen hebben en dat, alhoewel de EU uit de recente economische crisis klimt, in meerdere eurolanden de gevolgen nog steeds voelbaar zijn. Verschillen in economische groei en sociale standaarden tussen landen en regio’s bestaan nog steeds. In de toekomst zal Europa bovendien grote veranderingen ondergaan door vergrijzing, andere familiepatronen, nieuwe vormen van werk en de impact van digitalisering, verstedelijking en globalisering.

De ambitie van de EU zal erop gericht moeten zijn deze ontwikkelingen economisch te benutten, maar deze tegelijkertijd ook solidair in te bedden, om daarmee de potentiële kloof tussen winnaars en verliezers van de veranderingen te dichten. De Commissie erkent evenwel dat ‘sociaal Europa’ op uiteenlopende manieren wordt waargenomen. Voor sommigen staat de EU primair symbool voor een ongebreideld marktdenken met meedogenloze concurrentie en een sociale race to the bottom. Zij willen zich (meer) afsluiten van de EU en geloven niet in een sociaal Europa. Anderen willen geen sociaal Europa, omdat sociaal beleid volgens hen een exclusieve bevoegdheid van de lidstaten zou moeten blijven, of omdat Europese minimumnormen en aanverwant sociaal beleid effectieve concurrentie belemmeren en daarmee economische groei en welvaart. Tot slot is er ook een groep die juist veel bescherming vanuit Europa verwacht en graag meer actie vanuit Brussel zou zien.

De doelstelling van de EU is tussen deze visies een weg te vinden die Europeanen in staat stelt te participeren op een arbeidsmarkt die zowel concurrerend als inclusief is.

Het volledige artikel kunt u hier lezen.