Niet meer op de achterbank bij de Amerikanen
Hope for the best, kan niet meer zonder prepare for the worst. Als Europa niet aan tafel zit, staat het op het menu. Nederland moet na de schokken van de Brexit, de regering-Trump en de steeds assertiever optredende geopolitieke spelers China en Rusland een nieuwe balans vinden tussen de traditionele oriëntatie op de Verenigde Staten als voornaamste veiligheidspartner en de toenemende ambitie om de geopolitieke en militaire slagkracht van de EU te vergroten. Hoewel het kabinet angstvallig vasthoudt aan het mantra dat het én-én is, en terecht volhoudt dat “een sterkere EU ook leidt tot een sterkere NAVO”, zal het in de komende periode ook steeds vaker voorkomen dat de Amerikaanse en de Europese belangen uiteenlopen. Er gaan situaties komen waarbij Nederland niet alles kan blijven doen en keuzes zal moeten maken.
Instabiliteit rond Europa neemt toe
Er is meer bereidheid om Europees samen te werken en om substantieel te investeren in onze nationale en Europese veiligheid. Het kabinet realiseert zich dat de wereld onveiliger is geworden, dat ontwikkelingen elders rechtstreeks gevolgen hebben voor onze eigen veiligheid en dat externe partijen niet zullen aarzelen om onze eigen kwetsbaarheden tegen ons te gebruiken. Het regeerakkoord onderkent de nieuwe dreigingen en zet ook stappen om die het hoofd te bieden. Nieuw is de veel forsere investering in Defensie dan tijdens de vorige kabinetsperiode. En nieuw is ook de grotere focus op het sanctie-instrument, inclusief de toevoeging dat sanctie extraterritoriaal van aard kan zijn. Alhoewel het regeerakkoord onderkent dat de instabiliteit rondom Europa een punt van zorg is, ontbreekt een visie over hoe we hiermee om moeten gaan. De hele oostelijke regio van Europa wordt niet genoemd. Terwijl aan de Balkan nog een korte zin wordt gewijd, zwijgt het akkoord in alle talen over het Oostelijk Partnerschap, de associatieakkoorden met Oekraïne, Georgië en Moldavië, de situatie in Belarus, en de toekomstige relatie met Rusland. Dat is vreemd, gezien de grote instabiliteit en spanning in deze regio en de gevolgen voor de Europese en de Nederlandse veiligheid.
Kom met een strategische visie
Investeren in veiligheid is een stap in de juiste richting, maar is niet voldoende zonder een duidelijke strategische visie. Daarbij hoort ook een visie op de verslechterende veiligheidssituatie in Oost-Europa, de gespannen relatie met Rusland en de gevolgen daarvan voor Nederland. Dit is nu nog de grote afwezige in het regeerakkoord.