Managementsamenvatting

Waartoe onderhoudt China decentrale banden met Nederland? Deze vraag wordt beantwoord door achtereenvolgens een overzicht te geven van de actoren die betrokken zijn bij China’s decentrale diplomatie en hun onderlinge relaties; een historische trendanalyse te schetsen die aantoont dat China’s decentrale diplomatie in elke tijdvak sinds de eerste stedenbanden van de jaren ’80 wordt gevormd door China’s landelijk-politieke en geopolitieke prioriteiten; en China’s thematische interesse in onderzochte Nederlandse steden uit te splitsen.

Het antwoord is dat elke stap in China’s ontwikkeling tot grootmacht zijn eigen decentrale-diplomatieke karakteristieken en motieven kent. In Mao’s tijd stonden vriendschapsbanden in het teken van het doorbreken en omzeilen van diplomatieke isolatie en narratieve beïnvloeding. Onder Deng werden de decentraal-diplomatieke structuren ingezet om wereldwijd kennis, kunde en kapitaal op te halen teneinde China’s ontluikende economische groei te voeden. Onder Jiang en Hu werd de reikwijdte van dit kennisnetwerk flink vergroot, het volume van uitwisseling aanzienlijk verhoogt, en werden harde economische prioriteiten breder ingebed in culturele uitwisseling en soft power-building. Dit was de tijd waarin China’s steden en provincies relatieve autonomie genoten in hun buitenlandse betrekkingen.

Die tijd is voorbij. Ook Nederlands-Chinese decentrale banden leven nu in het tijdperk Xi. De door Beijing gestelde geopolitieke strategieën voeren de toon in China’s decentrale banden. China gebruikt decentrale banden in de eerste plaats als een belangrijke poort naar kennisinstellingen en kennis- en innovatierijke industrieën. Daarnaast fungeren decentrale relaties als een bemiddelaar in logistieke samenwerking, en zijn er latente structuren voor politieke beïnvloeding aanwezig. China’s landelijke geo-economische kernprioriteiten staan voorop in haar decentrale contacten met Nederland China heeft duidelijk voor ogen in welke industrieën en sectoren Nederland een mondiale voorloperspositie heeft en waar het Nederlandse kennis kan gebruiken om de eigen internationale afhankelijkheden af te bouwen.

Vermoedelijk reagerend op een vijandiger geopolitiek klimaat, wekt China voorheen slapende structuren voor narratieve beïnvloeding. Van mondkapjesdiplomatie tot Vriendschapsprijzen: te midden van de escalerende spanningen met Europa zoekt China wederom omwegen naar strategische vormen van vriendschap. Die vormen op het eerste gezicht geen grote risico; in Nederland is van deze kant van China’s decentrale diplomatie slechts beperkt wat te merken. Ontwikkeling in de activiteiten van het UFWD en CPAFFC lijken parallel te lopen. Van een actiever CPAFFC is in Nederland in beperkte mate wat te merken.