Technologische samenwerking met China

De opkomst van China als invloedrijke economische en politieke speler op het wereldtoneel roept voor Nederland de vraag op hoe het hierop moet reageren. In de Chinanotitie van 2019 geeft het kabinet aan dat een kernbeginsel voor de Nederlandse aanpak ten opzichte van China is: ‘open waar het kan, beschermend waar het moet, en meer gebaseerd op wederkerigheid.’ Eén van de onderwerpen waar de Chinanotitie de aandacht op vestigt is technologische samenwerking met China.

Technologische samenwerking met China

Het kabinet plaatst dit onderwerp in de context van ‘een competitie tussen modellen’, namelijk: ‘het open westerse model, dat ook voor Nederland uitgangspunt is, versus het gesloten Chinese model, dat lijkt te profiteren van westerse openheid (overdracht van kennis en technologie), maar toegang tot zijn eigen markt beperkt.’

De vraag is hoe de gewenste balans tussen openheid en bescherming in praktijk kan worden vormgegeven

Aan de ene kant wil het kabinet ‘voor bepaalde sleuteltechnologieën … niet afhankelijk worden van China … [en] ongewenste technologieoverdracht vermijden’. Aan de andere kant stelt het kabinet dat ‘de snelgroeiende afzetmarkten, de grote R&D-budgetten, het vele talent en de hoogwaardige kennisinfrastructuur in China’ veel kansen bieden voor Nederlandse bedrijven en instellingen. ‘Daarom is het belangrijk om, op basis van gedeelde belangen, samen te werken en kansen te grijpen’.

Het kabinet wil, kortom, technologische samenwerking met China in stand houden, maar daarbij de risico’s op afhankelijkheid en ongewenste technologieoverdracht zoveel mogelijk vermijden. De vraag is hoe de gewenste balans tussen openheid en bescherming in praktijk kan worden vormgegeven.

Doel en probleemstelling

Het doel van dit rapport is bij te dragen aan de beantwoording van die vraag aan de hand van een studie naar samenwerking tussen Nederland en China op drie kennisterreinen waarop Nederland zeer actief is: 1) halfgeleidertechnologie, 2) fotonica en 3) medicijn-/vaccinontwikkeling.

De onderliggende probleemstelling bij deze studie is: welke risico’s ontstaan als gevolg van het beleid van de Chinese overheid en de rol van andere Chinese actoren op genoemde technologiegebieden voor de Nederlandse economische veiligheid, met name wat betreft strategische afhankelijkheid en het mogelijk weglekken van kennis? Hoe verhoudt dit zich tot Nederlandse commerciële en wetenschappelijke belangen?

Het rapport

Dit rapport vormt een aanvulling op diverse recente publicaties en onderzoeksverslagen die betrekking hebben op kennisuitwisseling tussen China en Nederland. Wat betreft contacten tussen de beide landen, en mogelijke risico’s, op het gebied van onderwijs en wetenschap is in de afgelopen jaren een groot aantal rapporten en artikelen verschenen. Daarnaast zijn er studies naar de thema’s spionage, China’s kennispositie, China’s invloed op de Chinese gemeenschap in Nederland, en Chinees-Nederlandse samenwerking op lokaal niveau. 

Anders dan de meeste andere onderzoeken richt dit rapport zich wat risico’s betreft niet op politieke beïnvloeding of spionage, maar op afhankelijkheid en ongewenste kennisoverdracht via legale samenwerking. Een belangrijke bijdrage van dit rapport is dat het een gedetailleerd beeld geeft van de rol van de Chinese overheid bij technologische samenwerking tussen Nederland en China. Deze analyse is in de eerste plaats gebaseerd op Chinese (openbare) bronnen.

Leeswijzer
Het eerste deel van het rapport kijkt naar de situatie in China, eerst naar de beleidsplannen, dan naar de instrumenten die de Chinese overheid tot haar beschikking heeft om die plannen te implementeren, door middel van investeringsfondsen, onderzoeksinstellingen, bedrijven, talentprogramma’s en verenigingen van studenten en onderzoekers. Waar van belang zijn banden van deze entiteiten met Nederland direct opgenomen. Deel 1 eindigt met een case studie naar de wijze waarop de Chinese overheid de ontwikkeling van Covid-vaccins heeft gestimuleerd.

Het tweede deel kijkt naar de samenwerkingsvormen tussen Chinese en Nederlandse actoren, zowel bedrijven als niet-commerciële kennisinstellingen.

Het derde deel behandelt de positie van Nederland ten opzichte van technologische samenwerking met China, wat betreft belangen, risico’s en criteria die relevant zijn voor overheidsbeleid inzake technologische samenwerking met China. Relevante inzichten uit de interviews zijn door het rapport verweven, waar nodig in een apart kader.

Lees het rapport.

Op de hoogte blijven? Meld je hier aan voor onze China Centre Updates en ontvang nieuwe publicaties en uitnodigingen voor evenementen.

Volg @franspaulvdp en @Clingendaelorg op Twitter.