Netanjahoe kan niet worden verweten dat hij doet wat de raison d’être van de staat Israël hem opdraagt.
Na Brussel, Parijs en Kopenhagen heeft Benjamin Netanjahoe een even begrijpelijke als omstreden oproep verricht aan alle Joden om naar Israël te verhuizen. ‘Op Europese bodem zijn weer Joden vermoord louter omdat zij Jood zijn, en we moeten verwachten dat deze golf van terroristische aanvallen, waaronder ook antisemitische moordaanslagen, zal doorgaan,’ zei hij vorige week zondag. Geen woorden alleen, want hij kondigde ook aan dit jaar 45 miljoen dollar te reserveren voor de opvang van Joodse vluchtelingen uit Frankrijk, België en Oekraïne. ‘Israël wacht met open armen op u.’
Netanjahoe kan niet worden verweten dat hij doet wat de raison d’être van de staat Israël hem opdraagt, namelijk op de puinhopen van de holocaust een thuishaven bieden aan allen die bescherming zoeken tegen een verschrikkelijke herhaling. Ook de persoonlijke geschiedenis van zijn grootvader werpt hij daarbij in de strijd. Die overleefde lang geleden ternauwernood een antisemitische knokpartij op een Europees treinstation en zwoer mee te helpen aan een toekomst voor het Joodse volk in het nieuwe land. ‘Ik sta hier als premier van Israël omdat mijn grootvader zijn belofte hield,’ zei Netanjahoe vorige week.
Klinisch en ahistorisch
Toch is de oproep van Netanjahoe ook scherp bekritiseerd. In eigen kring met het argument dat Israël zijn bestaansrecht niet louter kan ontlenen aan de negatieve basis van antisemitisme, maar op het positieve recht op zelfbeschikking, met het zionisme als diepe motivatie. Op die grond kan Israël echter niet claimen de enige plek op aarde te zijn waar Joden horen te leven. En dat laatste is dan ook reden waarom Netanjahoe’s oproep een steen in buitenlandse vijvers blijkt te zijn. ‘Ontijdig en verdeeldheid zaaiend,’ schreef het hoofdredactioneel commentaar van de Financial Times over de ‘alarmistische oproep’.
Een affront voor alle Europese regeringen die na Parijs en Kopenhagen hun Joodse onderdanen verzekerden dat ze tot het uiterste zullen gaan om hen de bescherming te geven waar ze recht op hebben. De impliciete vergelijking met de jaren dertig, toen veel Europese regeringen juist laf of onverschillig waren in het klimaat van groeiend antisemitisme, is niet gepast. De krant schrijft dat Netanjahoe ook voorbijgaat aan het feit dat het terrorisme in Europa niet alleen antisemitische wortels heeft, maar ook tegen seculaire en christelijke waarden is gericht (vrijheid van meningsuiting om maar iets te noemen), en ja, ook slachtoffers onder moslims maakt.
Ik vind die kritiek te klinisch en ahistorisch. Elke groep die het slachtoffer van terreur is, moslims, Joden, christenen of cartoonisten, heeft het recht bescherming te vragen vanuit het gemeenschappelijke argument dat ze deel uitmaken van de plurale samenleving die vrijheid en veiligheid aan allen biedt, hoe verschillend ze ook zijn. Maar juist vanuit het ideaal dat die verschillen de essentie van die samenleving zijn, mogen slachtoffergroepen zich ook op hun specifieke argumenten beroepen. Antisemitisme en het trauma van de Jodenvervolging lijken me een evident specifieke beroepsgrond. Het is niet fijn er door een buitenlandse mogendheid aan herinnerd te worden dat je er blijkbaar niet in slaagt een specifieke bevolkingsgroep genoeg veiligheid te bieden. Maar een belediging is het niet, en een exclusieve claim op slachtofferschap kan ik er ook niet in lezen.
Is het toelatingsbeleid dat Nederland voor vluchtelingen hanteert een politiek statement jegens, laat staan een belediging van het Afrikaanse land waar zij niet langer willen leven? Misschien, maar ik geloof toch nog steeds dat het vooral een humanitair beleid is en geen politieke veroordeling. Wat ik Netanjahoe wél verwijt, is dat hij ons niet de verzekering geeft dat hij al die immigranten geen onderdak in een nederzetting op de westelijke Jordaanoever zal aanbieden.
