EU Forum

EU heeft nieuwe brochure nodig

20 Dec 2013 - 16:26
Bron: Wikimedia / Bernard Romain

Wat heeft de Europese Unie het meest nodig? De een zegt een politieke unie, de ander wil de EU juist ontmantelen. Een andere groep hoopt vurig op economische groei, dat zou al onze problemen oplossen. In mijn ogen heeft de EU vooral een nieuwe promotiebrochure nodig.

Hét verwijt van de afgelopen jaren is dat de EU een elitair project is. Verregaande besluiten worden door een klein, ideologisch gedreven groepje genomen, zonder daarbij rekening te houden met de wensen van de Europeanen.

Er zijn de afgelopen jaren nogal wat grote projecten geweest zoals het noodfonds voor de euro en de bankenunie. 'Brussel' probeerde tijdens dit sleutelen aan de institutionele vormgeving vooral een Verdragswijziging te vermijden. Verdragswijziging betekent verschillende referenda in de lidstaten, wat bijna een garantie is voor afwijzing van de plannen.

Europees geheugen

Dat de EU een elitair project is, is echter niets nieuws. Dat is het al vanaf het begin. Dáár is niets veranderd. Wat wél veranderd is, is dat in de eerste decennia sinds de oprichting van de voorloper van de EU in 1951, de politieke elite zijn gang kon gaan. De Europese bevolking bekommerde zich er niet om óf steunde de Europese integratie zelfs.

Dat was in de tijdgeest alles behalve vreemd. De Tweede en Eerste Wereldoorlog lagen nog vers in het geheugen. De EU werd aan de man verkocht als een project dat eindelijk eeuwige vrede in Europa zou brengen. Het verbaast dan ook niet dat het op grote steun kon rekenen.

Europa is prima geslaagd in dat streven. Sindsdien is de wereld echter ingrijpend veranderd. De groep Europeanen die zich de Tweede Wereldoorlog kan herinneren, is relatief klein en slinkt met de dag. De overgrote meerderheid van de Europeanen kent die oorlog alleen uit geschiedenisboeken.

Een ruime meerderheid van de Europeanen vindt vrede in Europa net zo vanzelfsprekend als dat de zon opkomt in het oosten

Eén van de gevolgen ervan is dat een groeiende meerderheid van de Europeanen, vrede in Europa net zo vanzelfsprekend vindt als dat de zon opkomt in het oosten. Iets dat zo vanzelfsprekend is, behoeft geen instantie of een project dat zich daarvoor inzet.

Dát is de reden waarom iedere keer dat een Europese leider of politicus spreekt in termen van ‘het licht gaat uit' en 'er is kans op oorlog in Europa zonder de EU', dat met hoongelach ontvangen worden. Vooropgesteld: vrede is NIET vanzelfsprekend! ik ben ooit zelf in deze val gelopen. Eind 1991 nam ook ik, als een 14-jarige inwoner van Joegoslavië, vrede als een vanzelfsprekendheid aan. Enkele maanden later vond ik het vanzelfsprekend door een mijnenveld te moeten lopen en geen huis of bezittingen te hebben.

Maar het feit is wel dat voor zeer veel Europeanen die vrede wel vanzelfsprekend is. De EU moet zichzelf dan ook niet blijven rechtvaardigen met de verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog maar moet aan het werk om een nieuw bestaansreden, afgestemd op de Europeaan van nu. Dat het licht uitgaat in Europa als de EU verdwijnt of dat de Europeanen de wapenen weer zullen oppakken, is niet zo'n bestaansreden.

Geopolitieke verhoudingen

Die nieuwe bestaansreden van de EU ligt niet op het gebied van vrede in Europa. Nee, die moet ‘Brussel’ zoeken in geopolitieke verhoudingen en economie. Dát is wat de Europeaan van nu bezig houdt. Waar mijn vader en opa en oma vijftig jaar geleden vrede niet vanzelfsprekend vonden, vindt de Europeaan van nu geopolitieke stabiliteit en economische groei elk jaar niet vanzelfsprekend.

Feit is dat Europa op die gebieden steeds verder marginaliseert. Waar de Amerikaanse economie weer hard groeit, zit een groot deel van Europa in een diepe recessie en de gezonde delen ervan staan niet zo ver van het recessieravijn. Een vergelijking met China, de opkomende gigant, hoeven we niet eens te maken.

Onlangs is een in mijn ogen schitterend voorbeeld geleverd van waar Europa op het wereldtoneel staat. Voor het eerst sinds 1976 is op de maan een voertuig geland met een zogeheten zachte landing, wat inhoudt dat het voertuig rond kan reizen op het oppervlakte van de maan. Dit is een duidelijke onderstreping van hoe ver China in technologisch opzicht gekomen is; we hebben het over een land dat niet zo lang geleden allerlei pogingen een raket te lanceren faliekant zag mislukken. Nu rijdt er een Chinees voertuig op de maan rond en heeft het land plannen klaarliggen voor een bemande missie naar en zelfs een nederzetting op onze heelalbuur. Ook kijken de Chinezen verder, richting Mars.

Chang'e

Gezien de omvang van de economie, inkomen per hoofd en de Europese statuur in de wereld, had na het Amerikaans en het Russisch nu een Europees voertuig moeten landen op de Maan. In de praktijk heeft Europa echter al veel moeite met het redden van de eigen munt, laat staan met zo'n missie opzetten.

Zonder een nieuwe brochure om de Europeaan van nu te overtuigen van het nut van de EU, dreigt de EU steeds verder te vervreemden van de Europeanen. Het dreigt daarmee ook verder gemarginaliseerd te worden op het wereldtoneel. Bij die nieuwe brochure is overigens ook een radicale revisie van de EU nodig. De instellingen, inrichting en de taken en verantwoordelijkh ervan moeten aan de nieuwe tijden en wensen aangepast worden. Want dat de werking en bevoegdheden van de EU na vijftig jaar aan een revisie toe is, zou logisch moeten zijn. Net zoals het logisch zou moeten zijn dat samenwerken met elkaar wel degelijk voordelen oplevert voor iedereen.

Het is ironisch dat de naam van het Chinese voertuig dat rondrijdt op de Maan Chang’e luidt. Behalve dat het de naam van de Chinese Godin van de Maan is, betekent het ook verandering in het Engels. Daarme staat het kleine voertuig symbool voor zeer grote veranderingen in de verhoudingen in de wereld. Helaas voor Europa verliest het oude continent daarbij op alle fronten.

Lees meer over de Europese Unie op Europa-Nu.