Onderhandelen met Poetin

Het is hachelijk om op zondag te voorspellen hoe de Oekraïne-crisis zal aflopen, als er pas op woensdag verder zal worden gepraat. Maar als er over ‘totale oorlog’ wordt gesproken, moet je wel.

Wat weten we nu?

• We weten dat de onderhandelingen weer in Minsk zullen plaatsvinden. Daaruit valt op te maken dat het stramien van Minsk-1 (het septemberakkoord dat het geen dag uithield) een herkansing krijgt. Minsk-2 zal dus weer gaan over terugtrekking van zware wapens, vrijlating van gevangenen, erkenning van een de facto bestandslijn en autonomie voor de oostelijke nep-republiekjes Donetsk en Lugansk.
   
• We weten dat het aanvankelijk de bedoeling was om afgelopen zondag, in de wandelgangen van een veiligheidsconferentie in München, tot een deal te komen. De verplaatsing naar woensdag geeft aan dat zo’n praatcircus daartoe ongeschikt is, en dat Merkel haar vredesplan nu eerst met Obama kan afstemmen. Haar bezoek aan Washington stond al op de dag ervoor, 9 februari, in de agenda.
   
•  We weten dat Poetin heeft gedreigd dat de onderhandelingen woensdag in Minsk pas enige zin hebben als ‘er eerst een paar dingen geregeld zijn ‘. Hij wil een nieuwe bestandsgrens, want de separatisten hebben sinds september flink wat terrein veroverd. Al is dat voor een deel ook heroverd, want ook het Oekraïense leger is in het najaar actief geweest. Je kunt er vergif op innemen dat het ook zal gaan over nog méér autonomie voor de oostelijke gebieden dan in september al was voorzien.

• We weten dat er over een gedemilitariseerde zone van 25-50 kilometer tussen separatisten en Oekraïense regeringstroepen is gesproken. Dat is de veilige afstand tussen de meeste gevechtssystemen (raketwerpers, kanonnen). Maar een brede zone zou ook enige speelruimte geven in het gebekvecht over de nieuwe bestandslijn tussen de partijen.
   
• We weten dat er onenigheid is tussen Europeanen en Amerikanen over het leveren van wapens aan Oekraïne. Zeker, maar het gaat meer over escaleren of de-escaleren. Er is geen verschil van mening over dreigen met wapenleveranties, handig in het wortel-en-stok-spel. Oekraïne zal zich militair uiteindelijk nooit met de Russen kunnen meten. Wapens komen in handen van slecht getrainde soldaten en milities die door de FSB zijn geïnfiltreerd. Russen die sneuvelen door Amerikaanse wapens, of andersom, is een snel recept voor escalatie. Als die Amerikaanse wapens zullen worden geleverd, zal het waarschijnlijk verdekt en indirect gaan (zoals in Syrië, en destijds in de Balkanoorlog). Opmerkelijk is overigens dat er binnen de Duitse Groenen een ethisch debatje groeit over de vraag of het niet-leveren van wapens eigenlijk niet hypocriet is: het is duidelijk wie slachtoffer en agressor in Oekraïne is, het is de morele plicht om het slachtoffer te helpen zich te verdedigen.
   
• We weten dat elke deal met Poetin sowieso argwaan verdient, alleen al omdat hij beweert niets met de oorlog te maken te hebben. Elke deal is moreel kwetsbaar omdat ze direct met Chamberlain-1938 wordt geassocieerd: zogenaamde Europese vrede in ruil voor Sudetenland. Maar we weten inmiddels ook wat het verweer is van Merkel. Zij prefereert de vergelijking met de Berlijnse Muur, die ze zag bouwen toen ze 7 was. Die hebben we niet met oorlog beantwoord, zegt ze, en werd na 28 jaar met geduld gesloopt. Dat is het lot van Europa.