Mali: van modeldemocratie tot mislukte staat

De Republiek Mali werd tot voor kort wel beschouwd als een rolmodel voor democratie in West-Afrika. Het land was dan ook de lieveling van westerse donoren.

Daar kwam verandering in toen Toearegs in het voorjaar van 2012 vanuit Libië teruggekeerden en met andere groeperingen in Noord-Mali in opstand kwamen en onafhankelijkheid c.q. autonomie eisten voor deze regio.

Sindsdien verergerde het conflict, met uiteindelijk een Franse interventie en VN-stabilisatiemissie tot gevolg.

Oriëntatie

Mali is volledig afgesloten van de zee en delen van het land liggen in een gordel genaamd de Sahel. Het land is groter dan Frankrijk en Spanje tezamen. Mali maakte onder de naam Frans-Soedan vanaf 1893 onderdeel uit van Frans West-Afrika.

Uiteindelijk riep de latere president Modibo Keita op 22 september 1960 in hoofdstad Bamako de onafhankelijkheid uit, onder de naam Republiek Mali.

Het land steunt op landbouw en bestaat voor een groot deel uit herdersvolk. Het noorden is woestijn en met struikgewas bedekt gebied, waar vrijwel het hele jaar geen regenval is. Het zuiden kent tropisch grasland en vol- doende regenval om landbouw mogelijk te maken.

Van de 16 miljoen inwoners van Mali woont meer dan 10% in en rond de hoofdstad Bamako. Zij zijn taalkundig en etnisch divers, maar overwegend moslim. Mali kampt na verkregen onafhankelijkheid voortdurend met problemen. Het betreft vooral de pogingen om de noordelijk Toearegs en de zuidelijke, meer etnisch diverse, groepen met elkaar te integreren.

Achtergronden bij het conflict

Wie het conflict in Mali wil doorgronden, dient volgens Afrikadeskundige John Campbell in ieder geval de volgende belangrijke zaken te onderkennen:

1. Er is sprake van een verarmd en verdeeld land
   Het conflict speelt zich af in een straatarm land dat regelmatig voedseltekorten en zelfs hongersnood kent.
    
2. Er bestaat een langdurige animositeit tussen het schaars bevolkte noorden en het economisch dominante zuiden
   Sinds de onafhankelijkheid van Mali zijn de Toearegs in Noord-Mali dan ook vier maal in opstand gekomen. De regering in Bamako heeft regelmatig beloftes gemaakt over federalisme of meer lokale autonomie voor het noorden, maar heeft deze altijd gebroken. 
    
3. Mali werd tot voor kort beschouwd als een model-democratie
   Totdat de door Amerikanen getrainde kapitein Amadou Sanago begin 2012 een staatsgreep pleegde. Toen bleek hoe oppervlakkig de relatie van de bevolking met de elites in het land was. Deze elites domineerden niet alleen de verkiezingen, maar regelden ook de regeringsautoriteiten.
    
4. Er is sprake van een islamitische radicalisering 
   Na het omverwerpen van het Kadhafi-regime in Libie, keerden Toeareghuurlingen terug naar Mali. Deze Toearegs wilden samen met Al-Qaeda een radicaal islamitisch regime in het noorden afdwingen. De buurlanden zien de opkomst van een radicaal islamitische staat als een bedreiging en willen Bamako’s gezag in het noorden herstellen.

Lees de volledige analyse van het conflict in Mali door Kees Homan.