De laagdrempeligheid van hoogwaardige technologie en de groeiende belangentegenstellingen tussen de grootmachten: ze zullen ervoor zorgen dat buitenlandse inmenging in Nederland en Europa gaat toenemen. Dat is de verwachting die veiligheidsexperts van HCSS en Clingendael uitspreken in de Strategische Monitor met de titel Barsten en Blokken - Confrontatie en Samenwerking in een Wereld van Wisselende Coalitie.
Autocratische landen als China en Rusland zullen nog intensiever proberen de liberale wereldorde en het Westen te ondermijnen, voorspelt de monitor. Deze landen vormen verreweg de grootste bedreiging, maar ook andere landen dienen zich aan.
Aan Russische zijde is de capaciteit voor desinformatiecampagnes enorm, zegt Clingendael-onderzoeker Koen Aartsma. ‘’De steeds verder ontwikkelende technologische mogelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van AI en deep fakes, zorgen ervoor dat die desinformatie ook steeds moeilijker te herkennen is. We zien daarnaast dat Moskou invloedrijke personen in het Westen probeert te beïnvloeden, vaak zonder dat diegenen zich daar bewust van zijn, met de eigen narratieven over bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne.’’ Doel is volgens Aartsma om het Westen politiek en maatschappelijk te verdelen en de invloed van het Westen en van democratieën in andere delen van de wereld te doen afnemen.
Inmengingspraktijken die volgens de Strategische Monitor ook zullen toenemen zijn omkoping, sabotage, spionage, intimidatie en chantage. De laatste drie acties zijn niet zelden gericht tegen critici en dissidenten uit de diaspora van autocratisch geleide staten. Gedacht kan worden aan (dreigen met) geweld, maar ook aan stilstaan voor het huis of het sturen van dubbelzinnige berichten. Het gebeurt ook dat activiteiten worden uitbesteed aan, soms legaal opererende, bureaus die lastercampagnes opzetten.
De toename van deze acties moet volgens de onderzoekers in het licht gezien worden van de groeiende wedijver tussen grootmachten. Daardoor neemt de motivatie bij tegenstrevers van het Westen toe om westerse democratieën aan te tasten. ‘Competitie en confrontatie wordt dominanter ten opzichte van coöperatie’, luidt de waarschuwing van de monitor dan ook.
Om zich weerbaar te maken tegen inmenging moeten Nederland en Europa koorddansen. Ze moeten barrières opwerpen om de gevaren van inmenging te verkleinen, maar wel op zo’n manier dat er niet gemorreld wordt aan de rechtsstaat en de open, vrije samenleving.
Aartsma: ''Inmengingsactiviteiten vinden vaak heimelijk plaats. Alleen door informatie- en inlichtingen binnen Europa en daarbuiten uit te wisselen, wordt de omvang en aard van de dreiging zichtbaar. Het helpt om inmengingsactiviteiten die hebben plaatsgevonden, hoe gevoelig ook, geregeld naar buiten te brengen. Dat verhoogt de politieke en maatschappelijke bewustwording en zo worden we allemaal wat meer waakzaam. Dit gebeurt gelukkig steeds vaker, maar het mag nog wel een onsje meer.''
