Research

Sustainability

Op-ed

De overwinning van Vladimir Poetin

23 Dec 2014 - 08:54
Bron: Flickr / Leo Reynolds

Begin december blies Wladimir Poetin de omstreden gasleiding South Stream af. Althans, hij liet weten dat de pijp niet in Bulgarije zou aanlanden, en vandaar naar Servie, Hongarije en Oostenrijk, maar dat hij had besloten dat de Turken het verdeelpunt mochten worden.

Het is opvallend hoe gemakkelijk het besluit in de Nederlandse pers en door zelfverklaarde strategiedeskundigen als een nederlaag voor Poetin werd geInterpreteerd en, eindelijk dan toch, als een succes voor de EU. Het was immers de EU geweest die steeds grote reserves had bij South Stream, mededingingsprocedures tegen Gazprom was begonnen, corruptieonderzoek tegen Bulgarije had gestart.

En het waren Europarlementariers geweest die om politieke redenen tegen South Stream hadden gestemd. South Stream zou immers onderlangs OekraIne lopen, dus de Russen twee voordelen bieden: OekraIne kon voortaan door de Russen afgeknepen worden zonder andere klanten te duperen, en Zuidoost-Europa kon nag afhankelijker van Russisch gas worden gemaakt.

Poetin sprak echter van een Russische overwinning, dus wie heeft gelijk?

Op de verliesrekening moet hij toegeven dat hij veel Russisch gas voorlopig niet aan Europa kan verkopen. Servie en Bulgarije zullen nu bij Turkije - dat de nieuwe gasrotonde kan worden - moeten aankloppen, Hongarije zal nog steeds via Oekraine gas moeten importeren en blijft dus afhankelijk van de Russisch-OekraIense conflictbarometer.

Maar op de winstrekening van Poetin staan een blij Turkije en een handvol machteloze en bozige EU-landen. Poetin geeft Turkije , met korting nog wel, een kans om een spilfunctie te gaan vervullen. Turkije kan de Europese plannen om nu eventueel extra gas uit Iran of de Kaukasus te importeren frustreren, omdat het zelf de gaskraan kan dichtdraaien.

Het is zeer de vraag of Turkije de gemene zaak met Rusland wil aangaan, maar je weet het nooit. Poetin speelt in elk geval handig in op de wens van Erdogan een regionale superscharnierstaat te worden, maar of hij zo een wig drijft in de zuidas van de NAVO is misschien een brug te ver. Turkije heeft een eigen agenda in het Midden-Oosten (denk aan de positie ten opzichte van Assad) die de Russische bepaald niet is.

Poetin kan ook speculeren op een splijting in de EU. Er zijn nu een aantal Zuidoost-Europese landen die de kachel lager moeten zetten zolang er geen alternatief voor Russisch gas is, en die al vele miljarden hebben uitgegeven aan investeringen voor een pijp die er niet komt. Deze landen hebben reden om zich verlaten te voelen door Poetin, maar ook om in Brussel compensatie te eisen voor het feite dat zij nu de dupe worden van het geslaagde sanctiebeleid tegen Rusland. Zijn ze bereid dit beleid te blijven steunen, is OekraIne hen liever dan warme voeten? In maart loopt het eerste rondje sancties tegen Poetin cs af.

Pas als de EU dan de rug recht weet te houden, en Zuidoost-Europa uitzicht kan bieden op (andere) warme voeten, kan je zeggen wie hier de overwinnaar is.