Poetin geeft het South Stream-project op en dat lijkt een overwinning voor de EU. Of is het een Russische meesterzet?
Verschillende geluiden afgelopen week over de beslissing van Poetin om het South Stream-project stil te leggen. Is dit nu eindelijk eens een overwinning voor de Europese Unie, of doet de petro-despoot toch weer een meesterzet en weet hij de EU uit elkaar te spelen?
De EU had bezwaar tegen South Stream om al deze mogelijke politieke gevolgen. Maar ook economische twijfels speelden een rol, want het project kost de Europese landen veel geld voor hun aandeel in de aanleg van het leidingennet, en de Europese vraag naar gas zal de komende jaren fors dalen. Financiering van de pijpleiding werd steeds lastiger omdat Europese banken er vanwege de sancties tegen Rusland geen geld in mogen investeren. Poetin besloot maandag de stekker eruit te halen omdat hij de EU verweet onredelijke eisen te stellen: Brussel vindt dat Gazprom niet én eigenaar én enige leverancier van het gas én eigenaar van het leidingnet kan worden, en is ook een procedure tegen Bulgarije gestart wegens mogelijke corruptie bij de aanleg.
Poetin heeft besloten dat hij South Stream aan Turkije ‘gunt’, en noemt het een verlies voor Europa
Maar wie is nu de winnaar? Poetin heeft besloten dat hij South Stream aan Turkije ‘gunt’, en noemt het een verlies voor Europa. Eigen schuld, de miljarden die Bulgarije, Servië en Hongarije al in het project hebben geïnvesteerd zijn een geval van jammer, stuur de rekening maar naar Brussel. Mijn nette avondblad schreef dat Rusland met het stoppen van South Stream de EU ‘voor het blok zette’ maar beweerde drie dagen later dat het ‘weer een nederlaag van Poetin tegen de EU’ was. In de internationale financiële pers en energiewereld overheerst de mening dat Poetin meer heeft verloren dan gewonnen. Door South Stream naar Turkije te leiden, moet hij nog altijd driekwart van het gas via de Turkse gasrotonde zien te verkopen, en als dat via een Griekse route alsnog aan Europese klanten zou zijn, zal hij net zo goed met Brusselse mededingingsregels te maken krijgen. Het resterende kwart kan hij aan de Turken kwijt, maar tegen een ‘politieke’ korting. Dat zou dan de prijs zijn voor het succes dat hij (NAVO-lid) Turkije in een energiealliantie heeft weten te lokken, maar dat strategische plusje heeft zijn grenzen, want in het Midden-Oosten heeft Turkije zijn eigen agenda. Voorbeeld: Assad is aartsvijand van Erdogan, maar dikke vriend van Poetin.
Om de EU tot onversneden winnaar uit te roepen, wat mijn keurige ochtendblad zonder voorbehoud deed , is ook weer een beetje voorbarig. Het is waar dat Poetin zijn gas nu weer langs het ‘probleem’ Oekraïne moet zien te loodsen. Maar zijn (voorlopige) besluit kan ook een wig drijven in Europa, want Bulgarije, Servië en Hongarije, en ook gasklanten als Italië, Griekenland en Oostenrijk zullen hun ongenoegen verdelen over Brussel en Moskou. Brussel, omdat het zijn anti-Poetinstrategie belangrijker vindt dan warme voeten bij een paar arme lidstaten. En Moskou, omdat Poetin hen zonder enige waarschuwing inruilde voor Turkije.
Pas als de EU erin slaagt om in maart, wanneer de eerste ronde sancties afloopt, de gelederen gesloten te houden, de getroffen lidstaten te compenseren en gasleveranciers uit andere landen (bijvoorbeeld Azerbeidzjan) te vinden, kan het een EU-overwinning en een Russische nederlaag worden genoemd.
