Ernstige diplomatieke verstoring Europa en VS

 

Wat zich ook wreekt is dat de president nauwelijks warme, in de internationale diplomatie zo belangrijke, persoonlijke relaties heeft met regeringsleiders. Een diplomaat in Brussel zei onlangs: 'Als Obama met een buitenlandse collega spreekt, is het meer een gesprek tussen juristen.' Obama ligt onder aanhoudend spervuur van klokkenluider Edward Snowden die via de Guardian en Der Spiegel zijn kanonnen selectief richt op de Verenigde Staten.

 

Het zelfs afluisteren van bevriende regeringsleiders is uiteraard 'not done' en zet de diplomatieke wereld op z'n kop. Mevrouw Merkel was terecht woedend.

 

Ook Obama lijkt verstrikt te zitten in de spagaat tussen vrijheid en veiligheid. Sinds 14 september 2001 hebben we een Grote Sprong Voorwaarts van de veiligheidsdiensten mogen meemaken (of moeten we zeggen Achterwaarts want achter de schermen?) Op die dag, in de panieksfeer van 9/11, kreeg president Bush middels een vrijwel unaniem aangenomen resolutie door het Congres in wezen een vrijbrief alle middelen in te zetten om ook toekomstige terroristische dreigingen te bezweren. 

 

Uit deze vrijbrief vloeiden de National Security Strategy van oktober 2002, die letterlijk sprak van een nieuwe wereld waarin het internationaal recht kon worden gepasseerd, en de Patriot Act voort. Met name die Patriot Act gaf de National Security Agency schier onbeperkte middelen om digitaal de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen te nemen. 

 

Zelfs grondwettelijke rechten in de sfeer van privacy werden opgerekt en desnoods 'per geval' teniet gedaan. Dat blijken wel heel veel gevallen geweest te zijn. Er was wel iets van verantwoording, maar de Congresleden die af en toe werden geïnformeerd klaagden over te weinig informatie, uitstel van vergaderingen en het verbod om met niemand, ook geen collega's, hierover te spreken.

Presidentskandidaat Obama was vanuit dit perspectief Europa's hoop in bange dagen. Juist de leidende democratie mocht toch geen Orwelliaanse veiligheidsstaat worden. Als senator was Obama juist heel kritisch over de schending van mensenrechten inzake Guantanamo Bay en afluisterpraktijken. 'Maar als president heb ik een andere verantwoordelijkheid', zei hij onlangs in een buitenlandtoespraak. 'Iedere ochtend sta ik op en bedenk me hoe ik de veiligheid van Amerikanen kan beschermen in een gevaarlijke wereld.' 

 

Wel zou de VS afstand van de War on Terror moeten nemen. 'Zoveel mogelijk back to normalcy, aldus de president die ook nog vertelde dat hij tot de laatste dag in zijn leven die zware verantwoordelijkheid met zich mee zou torsen. De worsteling dus om de juiste balans tussen vrijheid en veiligheid te vinden.

 

Welnu, in de richting van de Europese bondgenoten is die balans behoorlijk verstoord. We kunnen rustig spreken van een ernstige diplomatie verstoring. Er is werk aan de winkel!

 

Juist in Europa heeft Obama onder het publiek nog 'recente goodwill'. Ook in 2012 zou Europa massaal op hem gestemd hebben. Obama moet intensief en hoogstpersoonlijk contact zoeken met zijn Europese collega's. Er moet zwart op wit strengere en controleerbare regelgeving komen. Er staat veel op het spel. Europa en de Verenigde Staten delen dezelfde kernwaarden en op tal van dossiers hebben zij gemeenschappelijke belangen. 

 

Succesvolle onderhandelingen inzake een Vrijhandelsverdrag kunnen de kou uit de lucht nemen. Dat kan aan beide zijden van de Atlantic miljoenen banen opleveren. Niet Europa is nu aan zet maar Obama. Juist in dit tijdsgewricht is ook de economie een vruchtbare voedingsbodem voor een goede relatie. Toenadering op dit terrein is dus nog eens extra belangrijk. Europeanen zijn daar zeker gevoelig voor. Maar eerst moet die veiligheidshobbel weggenomen worden. 'Yes you can! Mr. President'. We zijn benieuwd.