Deze column droeg Frank Cobelens (Professor of Global Health, Amsterdam University Medical Centers) voor tijdens het Covid-19 webinar met Minister Sigrid Kaag & Corona gezant Feike Sijbesma (vanaf minuut 55:15).
Mij is gevraagd een voorspelling te doen. Ik ben weliswaar academicus, maar durf dat toch zonder model.
Het global health debat over een half jaar gaat over corona.
Want als de coronapandemie iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat Global health matters. Globalisering leidt nu tot een mondiale epidemie met gevolgen voor de mondiale economie en politieke verhoudingen, die bovendien het einde van die globalisering zelf kunnen inluiden. Dus terwijl global health tot voor kort het imago had van goedbedoelde ongrijpbaarheid zitten wij hier vandaag pardoes aan tafel met én een Speciaal Gezant én een Bewindspersoon.
Nu we weten waarover het debat straks gaat, is de vraag wat we eruit halen. Wat leren we van deze crisis, welke consequenties trekken we daaruit voor na corona? Hier mijn voorspellingen, of liever speculaties, of eerlijk gezegd, hoop.
Laten we beginnen met wat we dan geleerd hebben van de oorzaken van de coronacrisis.
Een. De vergaande afhankelijkheden rond gezondheid en ziekte in een geglobaliseerde wereld. Een virusoverstapje van vleermuis naar mens als de vleugelslag van een vlinder die een orkaan teweegbrengt, en de kwetsbaarheid van onze systemen om dit voldoende snel te onderkennen en erop te reageren. Twee. Het grote belang van preventie. Preventie werkt! Wij kunnen problemen en erger voorkomen door dingen te doen, of vaker, NIET te doen. Drie. We zijn wakker geworden voor een realiteit van werkelijk grote gezondheidsbedreigingen die we hier al decennia niet meer kenden, maar die voor tweederde van de wereldbevolking nog steeds bestaat.
De consequenties:
De eerste: om de volgende crisis te voorkomen hebben we betere surveillance nodig, een functionerende gezondheidszorg met het vereiste personeel, apparatuur en hulpmiddelen, en een krachtdadiger global health governance.
De tweede: Zet preventie terug op de kaart, niet alleen als een nice to have om de gezondheidszorg betaalbaar te houden, maar als een must have om deze, maar ook andere grote bedreigingen als hart en vaatziekten, in toom te houden.
De derde: omarm het paradigma dat gezondheid elders niet een louter altruïstisch streven is, maar een voorwaarde voor gezondheid hier.
Wat hebben we over een half jaar geleerd van de gevolgen van deze crisis?
Dat gezondheid en economie nauw zijn verbonden. Dat de coronacrisis alle sectoren in de samenleving raakt. En dus zien we wat de SDGs maar mondjesmaat voor elkaar kregen: een bloei van intersectorale en interdepartementale samenwerking! Drie ministers in dezelfde persconferentie, en als de anderhalve meter regel het had toegelaten hadden het er zomaar vijf kunnen zijn. Maar ook: gesloten grenzen en lockdowns. Die hebben desastreuze gevolgen voor the global poor – voor hun gezondheid, het overleven in de informele economie, de zware druk op mensenrechten. Besef wel: vaak niet als gevolg van het virus zelf, maar van de maatregelen ertegen. Terwijl we, m.n. in Afrika, eigenlijk geen idee hebben van de verspreiding en ernst van deze infectie in een bevolking met totaal andere leeftijdsopbouw en vermoedelijk anders afgestemde immuniteit.
Welke consequenties trekken we hier dan uit?
Dat investering in gezondheid ook investering is in de economie. Ik wil een “zie je nou wel” vermijden maar terugkijkend zou de return on investment in betere voorbereiding op een pandemie er een zijn geweest waar menig hedge fund zich de vingers bij zou aflikken. Dat je er met dokters en virologen alleen niet komt – global health vereist in essentie een interdisciplinaire aanpak waarbij het economisch, sociaal en juridisch perspectief op voet van gelijkheid wordt meegewogen. En dat handelen noodzakelijk is maar we ook inzicht moeten krijgen, interdisciplinair, in wat een proportionele respons is. One size may not fit all.
Tenslotte - wat leren we van de oplossingen?
Allereerst, het belang van kennis. Onze regering vaart terecht, en met succes, op het kompas van de wetenschappelijke feiten. Hoewel sommige staatshoofden dapper hun best doet het tegendeel aan te tonen lijkt er weer consensus te ontstaan dat expertise ertoe doet. Dan: het belang van internationale samenwerking. Deze crisis laat zien dat open science werkt, en dat intensieve samenwerkingen tussen wetenschappers en bedrijfsleven tot ongekende innovatie kan leiden in de ontwikkeling van vaccins, diagnostiek en data platforms. En tenslotte: het belang van goede voorwaarden om tot die technologische innovaties te komen. De actie van EU voorzitter Von der Leyen om 7,4 miljard op te halen voor ontwikkeling EN beschikbaar stellen van een coronavaccin is zonder precedent.
En welke consequenties trekken we dan straks?
Investeer in kennis en expertise in global health. Expertise kun je niet even plukken, je moet het kweken. Het vereist inzet, geduld, koestering.
Creëer die voorwaarden voor technologische innovatie: coördinatie van financiering, accelerated pathways, landen zelf laten mee-investeren. We wachten bijvoorbeeld al jaren op een vaccin voor tuberculose, hoe mooi zou het zijn als we de coördinatie en acceleratie die we nu voor corona zien ook straks voor TB hebben. En: bouw op samenwerkingen van NGOs, bedrijfsleven en wetenschappers. Dit Clingendael GH Initiatief, waarin deze stakeholders met de overheid om de tafel zitten om van elkaar te leren en meerwaarde te zoeken, is daarvoor een uitstekend vertrekpunt.
Ik hoop dat we over een half jaar deze lessen kunnen trekken voor global health post-corona, maar vooral ook dat we die in actie omzetten.
De echte vijand is immers nooit een virus, maar onwetendheid, onverschilligheid en inertie.
Volg @Clingendaelorg op Twitter.
