Research

Sustainability

Op-ed

Kennisbundeling voor nichediplomatie

24 Nov 2011 - 13:28

Op 14 november 2011 stuurde staatssecretaris Knapen de zogenoemde Kennisbrief aan de Tweede Kamer. Daarin staat beschreven dat onderzoek op het gebied van OS samengebracht wordt in vijf kennisplatforms: één voor elk van de vier prioritaire thema's (water, voedselzekerheid, veiligheid en rechtsorde, en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten) en één voor kennis over een innovatieve, thema-overstijgende aanpak van OS. Op de site

http://www.thebrokeronline.eu/Blogs/Een-nieuw-kennisbeleid levert Ko Colijn een bijdrage aan het debat over het nieuwe kennisbeleid.

Staatssecretaris Ben Knapen heeft onlangs de brief over de manier waarop kennis en onderzoek gebruikt zullen worden in OS-beleid naar de Tweede Kamer gestuurd. In zijn brief wordt uiteengezet hoe kennis benut zal worden als input voor beleid, hoe kennis beter beschikbaar zal worden gesteld ten behoeve van ontwikkelingslanden en welk beleid op het departement doorgevoerd zal worden om de ontwikkeling en behoud van kennis binnen BZ te bewerkstelligen.

De focus in de programmering en uitvoering van het onderzoek zal komen te liggen op de vijf prioritaire beleidsthema's. Elk van deze vijf thema's zal daarbij worden ondergebracht in een kennisplatform, waarin onderzoekers, zowel uit Nederland als uit ontwikkelingslanden, samen met bedrijven, NGO's en de overheid hun krachten kunnen bundelen.

De contouren van het nieuwe kennisbeleid voor OS zijn vastgesteld en de details zullen de komende maanden worden uitgewerkt. Een van de belangrijkste vervolgstappen die na het verschijnen van de kennisbrief moeten worden genomen en moeten worden meegenomen tijdens de consolidatie van de kennisplatforms, is het identificeren van de meest belangrijke onderzoeksvragen binnen de vijf prioritaire thema's die de komende jaren moeten worden geadresseerd. Namens het Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael geef ik hierbij een kort overzicht van de mogelijke actiepunten op het gebied van de thema's water en voedselzekerheid.

Vanzelfsprekend blijft Instituut Clingendael haar onderzoek richten op deze en andere vragen binnen de vijf prioritaire thema's. Daarnaast is een rol voor Nederlandse kennisinstituten, waaronder Instituut Clingendael, weggelegd bij het inzichtelijk maken welke onderzoeken op de vijf prioritaire thema's elders worden uitgevoerd en wat hiervan de resultaten zijn, om zo onderzoeken in Nederland, in de EU en in andere landen op elkaar af te stemmen en onnodige overlap te voorkomen.

Het belang van kennisbundeling voor nichediplomatie inzake waterdiplomatie

Water is een topsector van EL&I, een prioritair thema in de Ontwikkelingssamenwerking en een potentiële niche binnen het Nederlands buitenlandbeleid. Er is een grote buitenlandse vraag naar de beschikbare waterkennis in Nederland. Nog specifieker, een kansrijke niche die Instituut Clingendael momenteel onderzoekt, is die van waterdiplomatie, oftewel, zoetwater conflictpreventie over rivieren en aquifers door middel van (grond)watergovernance advies en capaciteitsopbouw. Deze niche is gebaseerd op het aanwezige internationale netwerk van de ministeries, de Nederlandse reputatie op dit terrein en met name de kennisfunctie van de Nederlandse watersector. Die kennis is afkomstig van door UNESCO erkende instituten als UNESCO-IHE en IGRAC in Delft; veel universiteiten (bijv. TU Delft, UT, UU, VU, WUR/Alterra); netwerkorganisaties zoals het Water Governance Centre; en het bedrijfsleven (Acacia Water, Deltares, DHV, FutureWater, WaterWatch, enz.). De Nederlandse watergovernance sector is echter erg versnipperd actief. Het kennisplatform van DGIS voor water speelt derhalve vooral een belangrijke rol in het bundelen van kennis. Op basis daarvan kunnen er gecoördineerde activiteiten ontplooid worden die niet alleen bijdragen aan (grensoverschrijdende) watergovernance problematiek, maar ook aan conflictpreventie tussen staten met waterconflicten. Een kennisplatform in die zin kan Nederland dus helpen om internationaal een gestroomlijnde en belangrijke rol te spelen door middel van waterdiplomatie als niche in het buitenlands beleid.

Aandacht voor de relatie tussen voedselschaarste en conflicten

Kennis is niet alleen nodig over hoe de voedselproductie verhoogd kan worden in ontwikkelingslanden, maar ook over hoe voedselschaarste bijdraagt aan spanningen in en tussen landen. Er wordt bijvoorbeeld aangenomen dat de betogingen in de MENA-regio mede veroorzaakt werden door de hoge voedselprijzen aldaar, maar het is niet duidelijk in hoeverre het echt een broodoproer betrof. Ook de effecten van het Europese landbouwbeleid en de Europese biobrandstoffendoelstelling blijven betwist. 'Land-grabbing' in Afrika lijkt niet alleen door Chinese investeerders, maar ook door Westerse investeerders te worden gedaan. In hoeverre is voedselzekerheid afhankelijk van good governance, een snellere overdracht van nieuwe landbouwtechnieken en een betere infrastructuur? Worden inzichten over klimaatverandering nu al echt meegenomen in het OS-beleid? Ten slotte blijft het onduidelijk hoe handelsliberalisering zich verhoudt tot het versterken van locale voedselproductie.