Op 20-21 maart vindt de Europese Voorjaarsraad plaats. Europese regeringsleiders bespreken dan de energie- en klimaatdoelstellingen van de EU voor 2030. De belangen zijn groot. Clingendael organiseert een online debat over het belang van EU klimaatbeleid voor Nederland. Hieronder volgt gastblog #3, door Lisanne Groen, promovendus aan de Vrije Universiteit Brussel.
Klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030
Eind januari bracht de Europese Commissie een voorstel voor EU klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030 naar buiten. Zij ziet de EU graag een voortrekkersrol spelen binnen de VN klimaatconventie. Daar wordt onderhandeld over een nieuw internationaal klimaatverdrag dat in 2015 in Parijs gesloten moet worden voor de periode na 2020. Zo’n voortrekkersrol is niet gemakkelijk te vervullen, wat bleek tijdens de mislukte klimaattop in Kopenhagen in 2009. Echter, door zelf ambitieuze doelstellingen vast te leggen kan de EU geloofwaardiger overkomen in haar vraag om een ambitieus klimaatverdrag, gemakkelijker coalities vormen met ambitieuze ontwikkelingslanden zoals de laag-liggende-eilandstaten en Afrikaanse landen en daarmee de kans op een ambitieus verdrag aanzienlijk vergroten. Met de weinig ambitieuze doelen in het huidige Commissievoorstel zal dit er niet gemakkelijker op worden.
Het is de bedoeling dat alle partijen van de VN klimaatconventie uiterlijk in het eerste kwartaal van 2015 hun bijdragen inleveren voor het nieuwe klimaatverdrag. VN Secretaris-Generaal Ban Ki-moon riep landen onlangs nog op om al ambitieuze voorstellen mee te nemen naar een VN top over klimaatverandering die hij organiseert in september dit jaar. Voorlopig is het nog onduidelijk aan welke voorwaarden deze bijdragen zullen moeten voldoen.
Het Commissievoorstel zal waarschijnlijk de basis vormen voor de EU bijdrage voor het nieuwe klimaatverdrag. Aangezien de EU doorgaans relatief ambitieus is in het internationale speelveld valt te verwachten dat andere landen niet met hogere doelstellingen zullen komen. Dit zou ook hun internationale concurrentiepositie ten opzichte van de EU kunnen verslechteren. Tegelijkertijd bieden de EU doelstellingen juist een stimulans voor andere landen om mee te gaan in de ontwikkeling van een klimaatvriendelijke industrie. Daarmee beïnvloeden de EU doelstellingen, als oriëntatiepunt, gedeeltelijk de inzet van de andere landen voor het nieuwe internationale klimaatverdrag. Echter, uitgaande van gangbare klimaatmodellen zijn de doelstellingen in het Commissievoorstel te laag om een temperatuurstijging van meer dan 2oC te voorkomen. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat zij zullen leiden tot een klimaatverdrag dat dit wel kan.
Omschakeling 2050
De Commissie stelt een emissiereductiedoelstelling van 40 procent ten opzichte van het niveau van 1990 voor. Ambitieuze EU lidstaten en belangenorganisaties pleitten echter voor een doelstelling van 45 tot 55 procent. Een hogere emissiereductiedoelstelling is niet alleen nodig om een temperatuurstijging van meer dan 2oC te voorkomen, maar ook om de omschakeling te maken naar een koolstofarme economie in 2050, welke de EU voor ogen heeft. Deze omschakeling is niet alleen goed voor het klimaat, maar zal ook de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in de EU verminderen, technologische innovatie, economische kansen en nieuwe banen opleveren, en zorgen voor een betere luchtkwaliteit en volksgezondheid.
De voorgestelde doelstelling voor duurzame energie is een aandeel van 27 procent in de energiemix in 2030. Deze doelstelling zal bindend zijn op EU niveau, maar er zullen geen verplichte doelstellingen voor lidstaten zijn. Het is dus de vraag hoe hard de doelstelling is. Ook het gekozen aandeel van 27 procent is een tegenvaller. Ter vergelijking: voor 2020 werd er een bindende doelstelling van 20 procent duurzame energie vastgelegd met daarbij behorende bindende doelstellingen voor de lidstaten. Daarnaast is er géén doelstelling voor energie-efficiëntie opgenomen in het Commissievoorstel, terwijl er voor 2020 een doel van 20 procent werd gesteld.
De EU doelstellingen voor 2030 staan nog niet vast. De doelen in het Commissievoorstel kunnen in de loop van het jaar nog naar boven of naar beneden worden bijgesteld door de Raad in samenspraak met het Europees Parlement. Op 20 en 21 maart zal het voorstel in de Europese Raad door de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten besproken worden. Het ziet er niet naar uit dat de doelstellingen dan ambitieuzer zullen worden, vanwege het feit dat de minder ambitieuze EU lidstaten, zoals Polen en Tsjechië, dit zullen blokkeren. Beslissingen in de Europese Raad worden immers bij consensus genomen. Dit is geen positief nieuws met het oog op de EU inzet voor het te sluiten klimaatverdrag.
Europees Parlement wil wel meer
Het Europees Parlement wil wel meer en nam op 5 februari jl. een resolutie aan waarin zij vraagt om drie bindende EU doelstellingen voor 2030: voor broeikasgasreductie (40%), duurzame energie (30%) en energie-efficiëntie (40%). Dit voorstel zou de EU inzet voor de internationale onderhandelingen richting een klimaatverdrag in 2015 versterken. Nog beter zou het echter zijn als de EU ook haar emissiereductiedoelstelling zou verhogen. Daarmee zou zij laten zien de 2oC norm en de omschakeling naar een koolstofarme economie serieus te nemen. Op deze manier zou zij duidelijk kunnen maken aan de wereld dat een ambitieus klimaatbeleid vooral kansen biedt en zou zij geloofwaardiger overkomen bij haar onderhandelingspartners wanneer zij pleit voor een ambitieus klimaatakkoord in Parijs.
Lisanne Groen is promovendus in de politieke wetenschappen bij het Institute for European Studies (IES) van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Haar promotieonderzoek gaat over de effectiviteit van de EU in de onderhandelingen binnen de internationale klimaat- (UNFCCC) en biodiversiteitsconventie (CBD).
----
Geïnteresseerd in Europees duurzaamheidsbeleid? Clingendael organiseert op 24 april met een aantal partners een heus Europees verkiezingsdebat. Duurzaamheid is één van de debatthema's. Houd deze website in de gaten voor meer informatie.
