Nederlandse percepties van bedreigingen en uitdagingen

Op verzoek van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) heeft Clingendael aan de hand van officiële publicaties en vraaggesprekken onderzocht wat ministeries en adviesraden zien als de grootste bedreigingen voor Nederland. Dit Nederlandstalige document presenteert een samenvating en analyse van het Engelstalige rapport.

Opvallend is dat de dreiging van een vijand die ons land wil veroveren niet meer genoemd wordt. Terrorisme en georganiseerde misdaad worden nog wel genoemd, maar staan niet bovenaan. De meest genoemde dreigingen zijn de groeiende sociaal-economische en sociaal-culturele ongelijkheid, klimaatverandering, geopolitieke veranderingen en de kwetsbaarheid van de ICT infrastructuur. Zorg bestaat ook over het onvermogen van zowel burgers als regeringen om adequaat op deze problemen te reageren.

De Nederlandse regering blijkt geen gemeenschappelijke visie te hebben op de bedreigingen en uitdagingen op de middellange en langere termijn. Voor zover ministeries daarover eigen ideeën hebben, worden die door andere ministeries vaak niet gedeeld. De gemeenschappelijke visie van de regering strekt niet verder dan de verwachte zittingsduur van het kabinet. Ook de vele adviesraden en planbureaus komen niet verder dan deelvisies. Iedereen erkent dat die deelterreinen – economie, onderwijs, gezondheid, sociale ongelijkheid, enzovoort – met elkaar verband houden, maar niemand voelt zich geroepen een samenhangende visie te ontwikkelen.