Zondagnacht vuurde Noord-Korea weer een nucleaire testraket af. Als Donald Trump dat land kernwapenvrij wil maken, heeft hij twee opties: militaire actie of onderhandelen.
De Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un verwelkomde het nieuwe jaar 2017 met de verklaring dat zijn militairen op het punt staan een intercontinentale raket te testen, die vermoedelijk in staat is de Verenigde Staten te bereiken.
Washington veronderstelde dat dit bericht vooral bedoeld was als ‘strategische boodschap’ aan het adres van de gekozen Amerikaanse president, Donald Trump. De snelle reactie van Trump – per Twitter uiteraard – luidde onder meer: ‘Dat gaat niet gebeuren.’
Alle jarenlange pogingen van de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Japan, Rusland en China om Noord-Korea zijn nucleaire wapenprogramma te laten afschaffen, hebben echter tot dusverre gefaald.
Zware sancties
De verklaring van Kim Jong-un maakt in ieder geval duidelijk dat hij streeft naar een nucleair bewapende staat met het vermogen overal ter wereld toe te slaan.
Ondanks zware economische sancties en het feit dat Noord-Korea (25 miljoen inwoners) een van de armste en meest achtergebleven landen is in de wereld, gaat het land voort met zijn nucleaire wapenprogramma’s. De overleving van het regime berust op deze programma’s en op een groot staand leger (1.190.000 parate militairen, 600.000 reserve).
Als reactie op de Amerikaanse inval in Irak in 2003, startte Noord-Korea zijn uraniumverrijkingsprogramma weer op. Het deelde in dat jaar mee dat het over nucleaire wapens beschikte. Het land trok zich toen terug uit het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens (non-proliferatieverdrag).
Na testen in 2006, 2009 en 2013 voerde Noord-Korea vorig jaar twee nucleaire testen uit. Het heeft ook meer dan twintig ballistische raketten gelanceerd, waaronder middellangeafstandsraketten.
De testen zijn in strijd met VN-resoluties en -sancties. Vooral het gebrek aan actie van de Verenigde Staten heeft ertoe geleid dat Noord-Korea een strategische dreiging gaat vormen.
Als antwoord op de zich ontwikkelende crisis suggereerden aanhangers van Trump, dat Washington nu meer drastische maatregelen moet overwegen om Pyongyang te dwingen zijn nucleaire wapens geheel af te schaffen. De vrees bestaat dat Pyongyang gek genoeg is om zijn nucleaire wapens te gebruiken.
Deskundigen in de VS menen dat meer pressie op China moet worden uitgeoefend. Noord-Korea is immers in belangrijke mate afhankelijk van zowel Chinese voedselvoorraden als van de verkoop van kolen en andere producten aan China.
China is vrij behoedzaam in zijn beleid tegenover Noord-Korea. Het land kan bij een conflict een stroom vluchtelingen richting China op gang brengen.
Daarnaast wordt samenwerking met China er niet makkelijker op, door het recente Amerikaans-Zuid-Koreaanse besluit om een anti-raketverdedigingssysteem in Zuid-Korea te stationeren. China vindt dat dit systeem de regionale veiligheidsbalans verstoort.
Militaire actie
In feite bestaan er twee opties om Noord-Korea kernwapenvrij te maken: militaire actie en onderhandelingen.
Militaire actie in de vorm van een voorzorgsaanval is complex en niet zonder risico’s. De Verenigde Staten zullen hun bondgenoot Zuid-Korea vooraf niet alleen raadplegen, maar ook een beslissende stem geven. Bij gebrek aan bewijs voor een Noord-Koreaans aanvalsplan op Zuid-Korea, is instemming van Seoul niet waarschijnlijk.
Een Amerikaanse aanval op de nucleaire faciliteiten van Noord-Korea zal ongetwijfeld ook resulteren in een tegenaanval van dit land. Bedacht moet worden dat Zuid-Korea – en in het bijzonder de hoofdstad Seoul – binnen bereik ligt van duizenden stuks artillerie van Noord-Korea. Dat geldt ook voor de meeste van de 28.500 Amerikaanse militairen in Zuid-Korea.
Zo’n conflict op het schiereiland zal waarschijnlijk dan ook snel escaleren, veel slachtoffers eisen onder de bevolking en veel schade toebrengen aan de infrastructuur van Zuid-Korea. Tevens bestaat het risico dat zo’n escalerend conflict kan leiden tot Amerikaans-Zuid-Koreaanse en Chinese gewapende invallen in Noord-Korea, om de situatie in het land te stabiliseren. Deze militaire acties leiden mogelijk tot een Chinees-Amerikaanse confrontatie.
Economisch voordeel
Onderhandelen biedt waarschijnlijk een begaanbaarder pad.
In het verleden zijn allerlei positieve voorstellen aan Noord-Korea gedaan, maar ze zijn nooit gebundeld in een acceptabel pakket, dat verbonden is met een stapsgewijs, verifieerbaar proces van nucleaire ontwapening. Te denken valt aan een alomvattende benadering zoals die bij het nucleaire akkoord met Iran is gevolgd.
Samen met China, Japan en Zuid-Korea, moeten de Verenigde Staten een breed pakket van voorstellen aan Noord-Korea aanbieden: onder meer een vredesverdrag dat de wapenstilstand vervangt, diplomatieke erkenning en een verscheidenheid aan economische voordelen, met opheffing van de sancties. Het ambitieuze doel van hereniging van beide Korea’s tot een niet-gebonden land, zou ook deel kunnen uitmaken van de onderhandelingen.
Het voordeel van deze tweede optie is ook dat China en Zuid-Korea deze waarschijnlijk zullen steunen. Multilaterale onderhandelingen genieten dus de voorkeur boven een op intuïtie en lef gebaseerde, riskante militaire actie.