Research
Articles
Voor kernwapens geldt: hoe minder hoe liever
Met name de Verenigde Staten en Rusland beschikken over zulke enorme voorraden dat ze nog altijd de twee grootste kernmachten ter wereld zullen blijven als ze negentig procent van hun wapens zouden vernietigen. Beide landen hebben bovendien direct voordeel bij zo'n vermindering, want het kernwapenarsenaal slurpt jaarlijks grote hoeveelheden belastinggeld op dat zeker in deze crisistijd beter kan worden besteed.
Een belangrijker argument voor een drastische wapenreductie is het verminderen van diverse risico's. Meer dan tweeduizend wapens staan nog op scherp om binnen enkele minuten afgevuurd te kunnen worden. Deze wapens worden niet alleen door mensen maar tevens door activeringssystemen aangestuurd. Een ongeluk met zo'n systeem is niet ondenkbaar. Nog minder 'theoretisch' is de kans op ongelukken bij het transport en de opslag van deze wapens. Daarnaast bestaat nog het risico van diefstal van deze wapens door terroristische organisaties, een gevaar waar ook president Obama op wees.
Tegen de achtergrond van deze gevaren rijst de vraag waarom de Amerikaanse president en de leiders van de andere atoommachten niet eerder begonnen zijn met een drastische verkleining van het kernwapenarsenaal. Na het einde van de Koude Oorlog werd hiermee weliswaar een begin gemaakt, maar al snel stagneerde het ontwapeningsproces. De kernwapenproblematiek werd van de agenda verdrongen door andere veiligheidsdreigingen, waaronder de Golfoorlog, conflicten op de Balkan, en '9/11'. Onder George W. Bush en zijn 'global war on terror' was er weinig ruimte voor ontwapening. Het was wachten op een nieuwe president.
Met Obama zijn de Verenigde Staten een nieuwe richting ingeslagen inzake het ontwapeningsvraagstuk. De tijdsgeest is Obama bovendien welgezind. Het pad voor zijn gedurfde betoog over een kernwapenvrije wereld is geëffend door diverse oud-politici, zoals Henry Kissinger, die zich in de afgelopen twee jaar nadrukkelijk uitspraken voor nucleaire ontwapening. Bovendien staat kernwapenproblematiek volop in de belangstelling door de (veronderstelde) pogingen van Iran en Noord-Korea om een kernmacht te worden. Als dat zou lukken, lijkt het risico groot dat meer landen hun voorbeeld zullen volgen, met regionale kernwapenwedlopen tot gevolg.
Obama heeft daarom gelijk als hij zegt dat kernwapens in de huidige tijd geen veiligheid scheppen, zoals ze tijdens de Koude Oorlog door hun afschrikkingseffect wellicht nog een oorlog tussen de VS en de Sovjet Unie hebben voorkomen. Integendeel, kernwapens vergroten de onveiligheid in de wereld, nu de verspreiding ervan dreigt toe te nemen en de controle op proliferatie steeds moeilijker wordt.
Als Obama werkelijk de daad bij het woord voegt en het Amerikaanse kernwapenarsenaal - in samenspraak met Rusland - sterk reduceert, vervult hij een prachtige voorbeeldrol. Tot nu toe wordt de Amerikaanse geloofwaardigheid in de richting van andere (potentiële) kernwapenstaten nog ondermijnd omdat het land zelf zoveel van deze wapens heeft en zich onder Bush weinig gelegen liet liggen aan multilaterale verdragen op dit terrein. Moreel wint de ontwapeningsbeweging sterk aan kracht als de VS het goede voorbeeld geven, ook door Obama's voornemen tot het ondertekenen van het verbod op kernproeven en het versterken van het Non-Proliferatie Verdrag.
Een volledig kernwapenvrije wereld lijkt echter nog ver buiten bereik; ook Obama beaamde dat in Praag. Geen enkele kernwapenmacht zal zijn laatste wapens durven vernietigen zonder de absolute zekerheid dat alle andere dat ook hebben gedaan. Bovendien kan de kennis om kernwapens te bouwen niet vernietigd worden. Wie wil al zijn kernwapens afstoten als het risico bestaat dat er ooit een vijand opstaat die ze wel heeft? Toch is een grondige vermindering wel degelijk een belangrijke stap in de goede richting.