De overheid wil voorkomen dat de maatschappij ontwricht raakt door een ramp of crisis. De Strategie Nationale Veiligheid is een middel om in kaart te brengen welke dreigingen de nationale veiligheid in gevaar kunnen brengen en hoe daarop te anticiperen. Het Nationaal Veiligheidsprofiel (NVP) dat op 12 december jl. werd aangeboden aan de Tweede Kamer is een onderdeel van deze strategie.  

Instituut Clingendael heeft als lid van het Analistenwerk Nationale Veiligheid (ANV) een belangrijke bijdrage geleverd aan dit profiel. In het kader van het NVP heeft Clingendael een aantal thema-analyses begeleid, waaronder het thema Geopolitiek. Met dit thema richt Clingendael zich op drie verschillende risicocategorieën. Ten eerste kijkt het naar de gevolgen van verschuivende machtsverhoudingen binnen het internationaal bestel. Vervolgens wordt bekeken wat de potentiële gevolgen zijn van toenemende spanningen tussen de grote mogendheden voor de nationale veiligheid, zoals bijvoorbeeld de toegenomen spanningen tussen het Westen (VS/EU) en Rusland. Tot slot spitst de analyse zich toe op de strijd om grondstoffen.

Met name de twee laatste risicocategorieën kunnen potentieel een bedreiging voor de nationale veiligheid vormen. Spanningen tussen de grote mogendheden kunnen gevolgen hebben voor de territoriale veiligheid van Nederland. Niet alleen kan het bondgenootschappelijk grondgebied worden aangetast, maar het kan ook zeer ernstige gevolgen hebben voor de internationale positie van Nederland. Daarnaast zijn er potentieel ernstige gevolgen te verwachten voor de Nederlandse economie. Indien er een internationale strijd uitbreekt om grondstoffen, dan kan dit in het bijzonder gevolgen hebben voor de economische positie van Nederland: een aantal sectoren kan ernstig aangetast worden en er kunnen gevolgen zijn in de sociaal-politiek sfeer.  

Het NVP wordt geproduceerd door het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie namens de Stuurgroep Nationale Veiligheid. Het ANV bestaat uit een vaste kern van zes organisaties die gezamenlijk beschikken over brede, multidisciplinaire expertise op het gebied van nationale veiligheid. Op deze wijze wordt de all hazard benadering voor de analyses gegarandeerd en de eenheid in methodologie en overkoepelende analyses geborgd. De vaste kern wordt gevormd door RIVM, het WODC, de AIVD, TNO, ISS en Instituut Clingendael. Daarnaast wordt specifieke expertise geleverd door organisaties uit het netwerk die afhankelijk van de kennisvraag worden ingeschakeld.