In gespannen afwachting van het lente-offensief
Het conflict in Oekraïne gaat de tweede lente in en het einde is nog niet in zicht. Sinds de Russische invasie op 24 februari 2022 zijn ruim 8,2 miljoen mensen Oekraïne ontvlucht. Hiervan hebben bijna 5,1 miljoen mensen zich geregistreerd voor de tijdelijke bescherming van Oekraïense ontheemden waartoe de lidstaten van de Europese Unie (EU) besloten hebben en die tot in ieder geval 4 maart 2024 geldt. Directe buurlanden als Polen (bijna 1,6 miljoen) en Tsjechië (ruim 515 duizend), maar ook Duitsland (rond de miljoen) vangen nog altijd zeer omvangrijke aantallen ontheemden op. Nederland heeft inmiddels 92.520 duizend Oekraïense ontheemden geregistreerd.
Om voldoende te zijn voorbereid op de beschermingsopdracht in Nederland is er behoefte aan een inschatting van ten eerste het aantal nieuwe ontheemden dat Oekraïne in de komende maanden mogelijk zal verlaten respectievelijk het aantal dat juist zal terugkeren, en ten tweede van het aantal mensen dat mogelijk zal door migreren vanuit een land van eerste opvang naar landen elders in de EU, waaronder Nederland.
Het Instituut Clingendael heeft op verzoek van het Directoraat-Generaal Oekraïne van het Ministerie van Justitie en Veiligheid een early warning early action (EWEA) model ontwikkeld met factoren van invloed op vertrek en terugkeer respectievelijk doormigratie van Oekraïense ontheemden naar Nederland. We kijken daarbij naar de ontwikkelingen van de afgelopen maanden om een onderbouwde vooruitblik te kunnen geven voor de komende maanden. Dit rapport biedt een volgende update van de monitoring van deze factoren. De analyse van social media – na direct contact met familie en vrienden de meest gebruikte vorm van communicatie voor Oekraïense ontheemden – is ook voor deze editie weer geïntegreerd in de trendanalyses.
Door middel van de trendanalyses op basis van het EWEA-model en het schetsen van kritieke gebeurtenissen hoopt Clingendael bij te dragen aan een zo veel mogelijk evidence-based voorbereiding op de bescherming van Oekraïense ontheemden in Nederland.
