Clingendael pleit in een vandaag verschenen alert 'Dealen met Rwanda: dilemma's bij bescherming van vluchtelingen in derde landen' voor meer samenwerking met Rwanda op het gebied van migratie. Want Rwanda speelt nu al een belangrijke rol in de opvang van vluchtelingen. 

Ten eerste verdient Rwanda meer steun bij de opvang van vluchtelingen in de regio. Rwanda vangt momenteel 135.000 Congolese en Burundese vluchtelingen op, maar krijgt daarbij nauwelijks steun van de internationale gemeenschap. UNHCR komt 60 miljoen dollar tekort voor haar Rwanda-programma, terwijl de EU pleit voor meer opvang in de regio. In het bijzonder de projecten om Congolese vluchtelingen die al decennia in Rwanda worden opgevangen daadwerkelijk te integreren in lokale gemeenschappen via werk zijn hier van belang.

Ten tweede is betere ‘doorstroming’ van het zogenaamde Emergency Transit Mechanism in Rwanda urgent. In het kader van dit programma selecteert UNHCR vluchtelingen in Libië die worden overgevlogen naar Rwanda (en tot voor kort ook Niger). Vanuit daar kunnen zij worden uitgenodigd voor ‘hervestiging’ naar Europese landen. Doordat recentelijk minder landen vluchtelingen hervestigen vanuit het kamp in Gashora, is de opvang van deze volledig ‘als gasten’ behandelde mensen financieel uit de hand aan het lopen. De situatie is des te nijpender doordat als gevolg van de coup in Niger de route via Rwanda de enige is voor emergency transit uit de detentiecentra in Libië. Tegen deze achtergrond zouden Rwanda en UNHCR ook gevraagd kunnen worden om werk te maken van de alternatieve optie die er naar eigen zeggen is, maar die nog nooit gebruikt is: hervestiging van een deel van deze vluchtelingen in Rwanda zelf.

Ten slotte valt het toe te juichen dat Rwanda een solide eigen systeem opzet voor de beoordeling van individuele asielaanvragen. De juridische capaciteit voor grootschalige behandeling van individuele asielaanvragen is er nu nog niet. Rwanda speelt op het moment al een kleine rol in individuele asielverlening in de regio. Daarnaast is er de ambitie om een ‘bescherming elders’-functie uit te voeren voor Europese landen. Het Verenigd Koninkrijk heeft concrete plannen om haar asielprocedure naar Rwanda te verplaatsen. Ook Denemarken haalt de banden met Rwanda op migratiegebied aan, en wil daarin samen optrekken met andere EU-lidstaten. 

In de Tweede Kamer zijn twee moties aangenomen die de regering aanmoedigen om te leren van de lessen van het VK en Denemarken. Het debat over deze vergaande vormen van migratiesamenwerking met Rwanda staat in Nederland nog maar aan het begin, en moet fundamenteel worden gevoerd. Met aandacht voor de ethische en juridische aspecten, en met kennis van Rwanda en de internationale aspecten. Met deze alert wil Clingendael een bijdrage leveren aan dat debat. Want dealen met Rwanda is ook geopolitiek. 

Lees de alert Dealen met Rwanda: dilemma's bij bescherming van vluchtelingen in derde landen.

Over de auteurs

Francesco Mascini is Associate Fellow bij Instituut Clingendael, en was jarenlang diplomaat in het Grote Merengebied.

Monika Sie Dhian Ho is Algemeen Directeur van Instituut Clingendael.