Research

Security and Defence

Op-ed

Duitsland probleemland in NAVO

21 Jul 2016 - 13:19
Bron: 7th Army Joint Multinational Training Command/flickr

Duitsland wil de Bundeswehr openstellen voor burgers van andere EU-landen. Dat plan kan niet verhullen dat Duitsland binnen de NAVO een probleemland is. Veel Duitsers vinden dat de banden met Rusland aangehaald moeten worden.

Het voorstel om buitenlanders met een EU-paspoort op te nemen in het leger – dat wordt gedaan in het recent verschenen Duitse defensiewitboek – stuit op weerstand. Sinds de oprichting van de Bundeswehr, 61 jaar geleden, mogen enkel Duitsers het Duitse leger in. Waarschijnlijk wordt door het tekort aan militairen (sinds vijf jaar wordt door het tekort aan militairen (sinds vijf jaar geleden de dienstplicht werd opgeschort) met dit principe gebroken. In dit witboek van de Bondsdag wordt het voorstel echter vrij idealistisch een ‘sterk signaal voor een Europees perspectief’ genoemd.

Belangrijker is dat het witboek voortbouwt op speeches van de Duitse ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie en de bondspresident. Dat gebeurde tijdens een internationale veiligheidsconferentie in München in februari 2014. Daarin zeiden deze drie autoriteiten dat Duitsland meer verantwoordelijkheid zou moeten nemen voor de internationale veiligheid.

Pacifistisch
Hoewel Duitsland in het witboek minder terughoudend is ten aanzien van de inzet van de krijgsmacht, zijn het voorlopig nog voornemens. De huidige Duitse opstelling wordt nog voor een belangrijk deel bepaald door de geschiedenis van twee wereldoorlogen en de pacifistische instelling van een groot deel van de bevolking.

Duitsland zit ver beneden het streven van de NAVO om 2 procent van het Bruto Nationaal Product aan defensie te besteden (minder dan 1,2 procent). Niettemin zal Berlijn het defensiebudget verhogen van 34,3 miljard naar 39,2 miljard euro in 2020. Ook zijn er plannen om tot aan 2030 zo’n 130 miljard euro te investeren in defensie-infrastructuur, materieel en uitrusting. Hiermee komt een eind aan voortdurende bezuinigingen. Ook zullen zevenduizend extra militairen geworven worden.

Zelfs met een groter defensiebudget blijft Duitsland echter adequate militaire capaciteiten missen. De Duitse defensieombudsman schreef in januari 2016 bijvoorbeeld dat slechts 38 van de 114 Eurofighters operationeel waren. Een ander voorbeeld is het Pantser Grenadier Bataljon 371. Deze eenheid moest 14371 uitrustingsstukken van 56 andere eenheden lenen. En nog had het een gebrek aan uitrusting. Kortom, de Bundeswehr heeft nog een hele inhaalslag op het gebied van materieel te maken.

Terrorismebestrijding
Duitsland wil in lijn met het witboek een belangrijke rol spelen op het gebied van defensiesamenwerking. Een recent voorbeeld hiervan is het door Duitsland voorgestelde Framework Nations Concept. In het kader hiervan is dit jaar de Nederlandse 43e Gemechaniseerde Brigade geïntegreerd in de Duitse 1e Pantser Divisie. Nieuw in het witboek is de mogelijkheid militairen voor binnenlandse taken in te zetten, zoals natuurrampen en terrorismebestrijding. In andere landen is dit al jarenlang een vanzelfsprekende zaak. Op de lange termijn bepleit het witboek een Europese Defensie Unie. Maar de Duitse minister van Defensie, Ursula von der Leyen heeft eerder verklaard dit zelf niet meer te beleven, maar misschien haar kinderen.

Russisch beleid
Veel NAVO-lidstaten maken zich op defensiegebied zorgen over het Russische, assertieve beleid. Zij eisen een harde opstelling tegenover Rusland. Dit verklaart de oostwaartse verplaatsing van troepen die op de recente NAVO-top werd goedgekeurd. Maar in Berlijn zijn er belangrijke stemmen die tegenovergestelde geluiden laten horen. In de regeringscoalitie staan de christendemocraten van de CDU en de sociaaldemocraten van de SPD ten aanzien van Rusland vrijwel tegenover elkaar. Zo is de SPD voor toenadering tot Rusland en voor een geleidelijke versoepeling van sancties. Bondskanselier Angela Merkel laat de discussie vooral aan haar partijgenoten over. Dit in verband met de verkiezingen volgend jaar.

De toenadering tot Rusland wordt ook gedeeltelijk bepleit door de Duitse zakenwereld, die belangen heeft in het land. Duitsland dringt ook aan op een tweede gaspijplijn onder de Oostzee. Deze zal de Centraal-Europese landen echter beroven van miljarden aan doorvoerfaciliteiten. Minder bekend is dat ongeveer 81 procent van de Duitsers ook voor nauwere banden met Rusland is. Dit volgens een in april gehouden enquête van de Körbe Stichting.

Onbetwist
Met uitzondering van Defensie is niettemin het Duitse leiderschap in Europa onbetwist. Of men het hier mee eens is of niet, Berlijn speelt de belangrijkste rol bij het oplossen van de problemen rond de eurozone, de vluchtelingencrises en heeft de diplomatieke inspanningen bij de Oekraïnecrises geleid. Het land heeft eveneens deelgenomen aan de onderhandelingen over het Iraanse nucleaire programma. Niettemin blijft Duitslands houding ten aanzien van het gebruik van geweld de lakmoesproef voor de volwassenheid van zijn buitenlandse politiek.

Op militair gebied zal Duitsland vooralsnog alleen in samenwerking met andere militairen optreden. Het is onwaarschijnlijk dat het land zelf militaire operaties zal initiëren. Bovendien blijven de binnenlandse beperkingen aanzienlijk. Zo heeft de Bondsdag formeel instemmingsrecht voor inzet van de Bundeswehr. In een onderzoek van bureau Pew bleek in maart 2016 dat maar liefst 58 procent van de Duitsers het gebruik van geweld om NAVO-bondgenoten te verdedigen niet steunt. Kortom, de NAVO heeft een probleem!