Een bozige mevrouw Clinton riep gisteren Europeanen op nu eens eindelijk op te staan. Actie! ‘Het is vooral ook een Europese zaak’, aldus de vrouw diezich al lijkt op te maken voor een verkiezingscampagne. Obama sprak van een ‘wake-up call’ voor Europa. Amerikanen beschikken over de meest geavanceerde spionage-satellieten boven Oekraine en hebben dus een grote informatie-voorsprong. Dat geeft Obama het zelfvertrouwen om o.a.tegen de New York Times te kunnen zeggen ‘that the separatists had been armed and trained because of Russian support. High-flying aircraft cannot be shot down without sophisticated equipment and training and that is coming from Russia.’ In feite stelt Obama Poetin al in staat van beschuldiging. Nog niet juridisch maar wel politiek.
Obama spreekt namens een supermacht en wij mogen niet vergeten onder welke grote druk Obama staat om ferme taal te bezigen. Hij werd eergisteren meteen al weer zwaar bekritiseerd door de Republikeinse oppositie in Washington. John McCain, die steeds meer opschuift naar een hard line positie, zet Obama voortdurend neer als een laffe slapjanus die de belangen van de VS aan de lopende band verkwanselt. De tijden van een brede twee partijen steun in tijden van grote interationale spanning zijn al lange tijd voorbij.
Hoe anders was de houding van Mark Rutte. Hij reageerde gisteravond rustig, passend bij de nuchtere Hollandse volksaard. Pas op het eind van zijn verklaring tikte hij in staccato maar nog wel zachtjes met de hand op de tafel om zijn woorden kracht bij te zetten. ‘De onderste steen moet boven komen’. Anders dan Obama richtte Rutte geen beschuldigende vinger richting Moskou. Dat is verstandig omdat een zuiver internationaal onderzoek meteen al onderuit wordt gehaald als het meest getroffen land partijdig is bij de schuldvraag. Eerst de feiten, aldus onze premier.
En natuurlijk, Nederland is ook geen supermacht. Moet deze ramp internationaliseren.
Rutte heeft de lat terecht hoog gelegd met zijn “onderste steen” opmerking. Zo’n internationaal onderzoek kan al gauw uitlopen op wederzijdse beschuldigingen van list en bedrog. Maar het verdient wel een kans, zeker nu de VN Veiligheidsraad hier collectief op aandringt.
Ondertussen zien we al wel haarscheuren in de Amerikaans-Europese coalitie. Mevrouw Merkel heeft al laten weten dat er een scherp onderscheid gemaakt moet worden tussen de regering Poetin en de separatisten.
Bij de Obama-doctirne past absoluut geen militaire interventie maar wel economische sancties. Ook de Amerikanen zijn, ondanks de verscherpte sancties van afgelopen week, voorzichtig. Zo wordt het reuze gasbedrijf Gazprombedrijf niet op de Amerikaanse lijst gezet. Ook Obama is als het er op aan komt nog steeds gematigd.
En Rutte? Wat je vaak ziet bij dit soort rampen is eerst de verdoving, de stilte die collectief de huiskamers binnen sluipt. In die fase zitten we nog steeds. Het ongeloof over wat er is gebeurd verbijstert een ieder. Dat kan vlot plaats maken voor woede, grote woede zelf. Aan Rutte de moeilijke taak om die gevoelens politiek te kanaliseren. Ik wens hem oprecht veel wijsheid. Er staat veel op het spel.
