Vertwijfeling in de Baltische staten en vreugde in het Kremlin nu Trumps fantasieën serieuze agendapunten zijn geworden. Moet de NAVO ingrijpen?
Tot nu toe werd nogal lacherig gedaan over Donald Trumps opvattingen over buitenlandse politiek. Dat was even schrikken dit voorjaar, toen hij in een interview met Fox een beetje overvallen leek door moeilijke vragen over kernwapens, bondgenootschappen, migranten en handelsakkoorden. Ach, die muur langs de Rio Grande die Mexicanen zelf moesten betalen, de kernwapens die Zuid-Korea en Japan zelf maar moesten aanschaffen om zich tegen Noord-Korea te verdedigen, het NAVO-bondgenootschap dat maar eens op de helling moest, al die ‘oneerlijke’ handelsakkoorden die Amerikaanse banen kostten, het leken platte improvisaties van een verder vrij kansloze zakenman die in de presidentscampagne was komen bovendrijven.
Erg genoeg natuurlijk, maar intussen ligt dat iets anders. De adviseurs van Trump, van wie je mag aannemen dat ze over dingen nadenken die buiten het intellectuele vermogen van de inmiddels tot Republikeinse pretendent gepromoveerde populist reiken, hebben de reacties van de wereld op die onvoorzichtige uitlatingen kunnen wegen. Ze hebben Trump kunnen uitleggen dat muren bouwen tegen migranten, die Amerika overigens veel goeds hebben gebracht, niet helpt. Ze hebben Trump kunnen uitleggen dat bondgenootschappen Amerika weinig oorlogen tegen haar zin in heeft doen voeren, en sinds WO II ontzaglijk veel Pax Americana hebben opgeleverd. Ze hebben Trump kunnen uitleggen dat, ondanks alles, de beheersing van atoomwapens in plaats van de ongebreidelde proliferatie ervan een succesvolle politiek is geweest (voorspellingen van vijftig jaar geleden zeiden dat er nu anders wel zestig kernwapenstaten waren geweest). Ze hebben kunnen uitleggen dat elke openlijke twijfel aan de NAVO angst en do-it-yourself-sentimenten losmaakt bij kleine veiligheidspartners, en figuren als Poetin juist aanmoedigt om speldenprikken in de zij van Baltische staten te plaatsen of andere weak spots te zoeken.
Dat hebben die mensen rondom Donald Trump kennelijk niet gedaan. Sterker nog, ze hebben de man gestijfd in zijn ideeën, en er zijn intussen nog een paar onbedachtzame hersenkronkels aan toegevoegd. Zo vernamen we dat hij wel kon begrijpen waarom de Britten tot een Brexit besloten, zonder zich te realiseren wat dit voor het Verenigd Koninkrijk, de kracht van Europa en de toekomst van de transatlantische relatie kon betekenen. Zo nodigde hij Poetin uit om met computerhacks Hillary Clinton in verlegenheid te brengen en zich met de Amerikaanse presidentsverkiezingen te bemoeien. Zo decreteerde hij dat hij Turkije of andere autoritaire regimes nooit zou aanspreken op mensenrechten of hun democratisch tekort, want ‘we moeten eerst de bende bij onszelf naar eens oplossen’. Ja, daar is wat voor te zeggen, maar de man heeft geen benul van het ordenend vermogen dat een land als de VS nu eenmaal heeft en godzijdank op zich heeft genomen om erger te voorkomen. Je kunt bezwaren hebben tegen het model van ‘het welwillende hegemoniale leiderschap’ vanuit Washington, maar het is beter dan de chaos.
In een interview met The New York Times, en direct daarna op de partijconventie in Cleveland, heeft Trump het nog eens dunnetjes overgedaan en er dus geen twijfel over laten bestaan dat zijn voorjaarsfantasieën voortaan serieuze agendapunten zijn. Zijn uitspraak dat hij nog niet zeker wist of hij Estland, Letland of Litouwen te hulp zou snellen als Poetin zich aan die landen zou vergrijpen, heeft in die landen paniek veroorzaakt, vertwijfeling in de NAVO en vreugde in het Kremlin.
Ook al is het nog geen 8 november, je kunt wellicht zeggen dat er reden is om artikel 4 van het NAVO-verdrag te activeren. Dat luidt: de partijen zullen onderling overleg plegen telkens wanneer naar de mening van een van hen de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van een der partijen wordt bedreigd.
