Deze column is oorspronkelijk gepubliceerd in de Brexit Nieuwsbrief van VNO-NCW en MKB-Nederland.
Het was al langer duidelijk dat Theresa May de stemming van 12 maart over het uittredingsakkoord zou verliezen. In januari legde ze het akkoord voor de eerste keer voor aan het parlement. Toen leed ze de grootste nederlaag ooit in de Britse parlementaire geschiedenis. Na afloop omarmde ze het pleidooi van het pro-Brexit kamp om het akkoord open te breken dat ze na 19 maanden onderhandelen met de EU had bereikt. Die zet heeft haar geloofwaardigheid in Brussel geen goed gedaan. De EU gaf aan geen zin er in te hebben om het 585-paginas tellende juridisch document te heronderhandelen. Ook was er geen enkele aanleiding om te denken dat de 27 EU lidstaten een wezenlijke concessie zouden doen rond de ‘backstop’. De Backstop is een vangnet om een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland te voorkomen. Als een vangnet eenzijdig weggehaald kan worden – wat de Brexiters willen – dan is het geen vangnet meer, redeneren ze in Brussel en Dublin. Maar May had zich klem laten zetten door het pro-Brexit kamp en zo werd May’s Plan B vooral Plan A. De stemming ging ze verliezen. De vraag was alleen nog met hoeveel?
Een verschil van 149 stemmen is groot. Niet zo groot als haar verlies van 230 stemmen in januari. Maar toch, te groot om makkelijk te kunnen overbruggen. Het bereikte akkoord is voorlopig van tafel. Wat nu?
Uitstel van de Brexit-datum lijkt onvermijdelijk. Er is op dit moment geen parlementaire meerderheid voor een No Deal. Maar Theresa May zal met overtuigende argumenten moeten komen om de Europese regeringsleiders in te laten stemmen met een verlenging. Wat voor garanties kan zij geven dat we dichter bij een oplossing zijn na een verlenging?
Een scenario waar ik serieus rekening mee houd is dat er een korte verlenging van een paar maanden wordt afgesproken. Deze verlenging wordt gebruikt om een aantal indicatieve stemmingen in het Britse parlement mogelijk te maken. Noem het proefballonnetjes. Deze stemmingen dienen om af te tasten voor welke oplossing er een parlementaire meerderheid te vinden is: het “Noorse model”, een permanente douane unie, een tweede referendum?
Mijn verwachting is dat er geen meerderheid voor deze alternatieven zal zijn. Het Brexit-proces tot nu toe leert ons dat het Britse parlement vooral ‘tegen’ bepaalde oplossingen is. De meerderheden voor iets (die ook acceptabel zijn voor de Europese Unie) zijn nog niet ontdekt. Na deze indicatieve stemmingen zijn we dan terug bij af en zouden we zomaar een derde stemming kunnen krijgen over May’s akkoord. Of misschien zelfs een vierde. Komt het akkoord er dan wel door?
De vraag is hoe lang het parlement met deze herhaling van zetten akkoord gaat totdat een meerderheid van het Lagerhuis het vertrouwen in de premier op zegt. Dat kan nog wel even duren en in de tussentijd duurt de onzekerheid voort.
Het alternatieve scenario is een No Deal. Zolang er geen parlementaire meerderheid voor een oplossing is, is No Deal de default. Europese Brexit-commentatoren zijn pessimistischer dan hun Britse evenknieën. Dat zegt mij het volgende. Ofwel, de Europeanen snappen niet hoe het Britse politieke proces werkt. Danwel, de Britten hebben een te rooskleurig beeld over wat er te bereiken valt met de EU. Wie zal het zeggen?
