Research

Trade and Globalisation

Op-ed

Trump: de mislukking is gezaaid

19 Jan 2017 - 13:05
Source: Karl-Ludwig G. Poggemann/flickr

Donald Trump is de man met de vele gezichten: president-elect-Trump is niet meer dezelfde als campagne-Trump. Een verbetering? Nee. De mislukking is al gezaaid, wellicht leidt de oogst tot impeachment.

Sinds zijn verkiezing zijn honderdduizend stukken geschreven over de vraag of The Donald een zegen is of een gevaar voor de wereldorde, of dat de soep niet zo heet gegeten zal worden. Sommigen vinden hem zelfs een verademing en durven de stelling aan dat hij voor de wake-up call zorgt die Europa uit zijn lethargie en onvermogen schudt.

Tijd om nu, rond zijn inauguratie, de balans op te maken. We hebben met drie Trumps te maken.

Trump-1 was de campagneman tot 8 november. Hij loog, was grof, racistisch, beledigde, was vrouwonvriendelijk, slingerde beschuldigingen de wereld in die onzekerheid en angst veroorzaakten, en sprak aanpappende woorden over figuren als Poetin en Assad. De enige hoop die je kon hebben, was dat we vast een bedachtzamer Trump zouden zien als hij de buit eenmaal binnen zou hebben.

Trump-2 was de president-elect die geen campagnebluf meer hoefde uit te slaan en die je kon beoordelen op zijn benoemingen en eerste contacten met wereldleiders. Hier en daar nam Trump-2 inderdaad wat gas terug. Hij demoniseerde Clinton minder, consulteerde verklaarde tegenstanders (Gore, Kissinger) en was zo wijs om zijn personeel niet bij voorbaat uit de kleinrechtse vijver te vissen.

Nu krijgen we met Trump-3 te maken, de president die zich spoedig zal moeten bewijzen in de eerste reality tests met mensen als Poetin en Xi Jinping.

Mijn tussenstand is somber. Hoofdreden is dat hij er als Trump-1 al blijk van had moeten geven in te zien dat de VS niet alleen een speler als zovele is in de wereld, maar daarnaast de rol van systeembeheerder vervult. Als Trump-2 heeft hij nagelaten dat beeld te herstellen en dan is het te laat. Systeemverantwoordelijke zijn is op het eerste gezicht een ondankbare extra taak: het betekent dat je af en toe iets van het platte eigenbelang moet opofferen ter wille van het collectieve goed. Trump weigert die rol, noemt oude bondgenoten free riders en ziet de vele politieke baten van het zijn van dirigent rust-reinheid-regelmaat gewoon niet. Gevestigde regimes die het weefsel van de door de VS geregisseerde orde overeind houden, zijn door Trump in twijfel getrokken: multilaterale handelsverdragen, het conflictdempende stelsel van wapenbeheersing, van non-proliferatie van atoomwapens en van veiligheidsgaranties. Tot op de dag van vandaag heeft Trump vastgehouden aan systeemonverantwoordelijke uitingen: America First, de EU ‘niet zo interessant’ vinden, de NAVO in twijfel trekken, demonstratief afstand nemen van multilaterale vrijhandelsverdragen en dom antagonisme ten opzichte van die ene andere partner met wie de VS de mondiale tafelschikking bepaalt: China. De miskenning van gevestigde mechanismen (geen discrete diplomatie maar persoonlijke tweet-impulsen, geen privébelangen aansnijden in directe gesprekken met regeringsleiders) zijn riskant en onverantwoordelijk. Het morele leiderschap te grabbel gooien (martelen en Guantánamo goedpraten, democratie en mensenrechten als mondiale norm relativeren) zorgt voor een waardencrisis.

Systeemverantwoordelijkheid brengt ook continuïteitsverantwoordelijkheid met zich mee. Het klimaatakkoord ter discussie stellen, de nucleaire deal van de P5+1 (dus de VN) met Iran willen saboteren met nieuwe sancties, Estland laten bungelen, het is straks onder Trump-3 onmogelijk allemaal te repareren met ‘bijstellingen’ of ‘nuanceringen’: het onverantwoordelijke is al uitgesproken, de mislukking is gezaaid. Gevoegd bij de stroom aan onthullingen die Trump nog wacht (seks, zakelijk), zal ik niet verbaasd zijn als binnen twee jaar het woord impeachment valt – Trump-4 dus.