De strijd gaat tussen het Franse solidaire en het Duitse monetaire EU-model en daar moet het verkiezingsdebat over gaan.
Tot nog toe hebben onze kandidaten voor het Europees Parlement nog niet overtuigend verteld hoe een duurzame eurozone tot stand moet komen. Dat is jammer want om deze strijd gaat het nu in de EU. Berlijn en Parijs ventileren ideeën die grote gevolgen zullen hebben voor ons land.
PvdA: werkloosheidsnorm
De PvdA lijkt voor het Franse model te kiezen met een Europese economische regering waarin een 5-procent- norm voor werkloosheid net zo heilig wordt als de 3-procent-begrotingsregel. In dit model krijgt de Europese Commissie meer budget om een macro-economisch beleid te voeren om de euro te stabiliseren en een sociaal Europa te creëren.
Dat is prachtig maar de lijsttrekker, Paul Tang, bepleitte vorig jaar nog voor het loslaten van de 3-procent-norm. Dijsselbloem heeft hem tot de orde geroepen maar de PvdA heeft intussen wel de onrealistische 5-procent-werkloosheidsnorm geaccepteerd. Vreemd, want de EU noch de lidstaten hebben instrumenten om werkgelegenheid af te dwingen.
VVD: bindende afspraken
De VVD is voor het Duitse model waarin een degelijk begrotingsbeleid centraal staat. Dat is mooi. De partij is echter tegen bindende contracten en dat is nu juist de kern van het Duitse model. Hoe een eurozone zonder die bindende afspraken kan functioneren blijft onduidelijk.
D66: federaal Europa
D66 is voor een federaal Europa. Dat willen de Duitsers ook, maar D66 gaat veel verder dan bindende begrotingsafspraken. De partij komt in de buurt van het Franse model van een economische regering met een stabiliteits- en solidariteitsbudget.
D66 bepleit eigenlijk een gecentraliseerd Europa waarin het Europees Parlement meer te zeggen krijgt over het economisch beleid in de EU als geheel en, via het economische bestuur, in de lidstaten. Een grotere rol voor dat parlement zal leiden tot meer regeldruk en groter beslag op de publieke middelen. Het liberale D66 schurkt daarmee aan tegen het etatistische Franse model. Kennelijk is de partij, net als Van Mierlo vroeger, in de ban van de schoonheid van de paradox.
Exit uit de euro
Andere partijen bepleiten een exit uit de euro en zelfs uit de EU of voor een versterking van de nationale soevereiniteit. Dit helpt ons ook niet verder en is niet aan de orde – nog afgezien van de schade van een exit voor onze export. Ons land kan moeilijk uit de euro stappen zonder onze grootste handelspartner Duitsland. Vasthouden aan soevereiniteit klinkt romantisch maar strookt niet met de economische verwevenheid met andere EU-landen.
Welk type euro?
Het Europadebat in ons land zal aan diepgang winnen als politici zich uitspreken over de vraag of zij een Duits, Frans of ander type euro kiezen en hoe zij dat denken te verwezenlijken. Het antwoord op die vraag is relevanter dan beschouwingen over het verhuiscircus en Europese salarissen die tot niets leiden.
Duitse eurozone
Kiezen we voor een Duitse eurozone dan zullen landen zich moeten houden aan begrotingsafspraken. In dit federale model kan de EU beperkt blijven omdat lidstaten vooral zelf moeten beslissen over hun economisch beleid. Het zullen dan ook vooral de lidstaten zijn – niet de Europese structuur - die moeten hervormen en het liefst met juridische stokken achter de deur inclusief boetes.
Een economisch bestuur komt pas in beeld als de lidstaten zo volwassen zijn dat eurobonds overbodig zijn. De ECB is in dit model onafhankelijk en moet primair de prijsstabiliteit handhaven. Het Europese Parlement blijft beperkt tot medewetgever op technische punten.
Franse eurozone
De Franse eurozone is minder helder omdat onduidelijk is of Frankrijk zelf wel soevereiniteit wil inleveren. In ieder geval staan de Fransen met de zuidelijke landen voor solidariteit tussen de lidstaten, de onverwijlde introductie van eurobonds en de afschrijving van schulden zodat de banken weer kredieten verlenen. De ECB moet ook werkgelegenheid meewegen waardoor zij een veel politiekere rol krijgt.
Het Franse model vraagt om aanpassingen in de Europese structuur om economische zwaktes in lidstaten op te vangen. Een Europees economisch bestuur zal met hogere budgetten en eurobonds economische stabiliteit bevorderen. Samen met de politisering van de ECB zal dit de druk verhogen op het Europese Parlement om een grotere rol te spelen teneinde de democratische legitimiteit van het economische Europese activisme te garanderen.
Parijs zal de steun krijgen van de zuidelijke en de Oost-Europese landen die grotere EU-budgetten inclusief eurobonds en een sterker EP toejuichen. Het is echter de vraag of de Fransen zich gaan neerleggen bij democratische controle van het Europese Parlement op de economische besluiten van Parijs.
Mix
Uiteraard zijn er tussenwegen. Macro-economisch beleid kan ook een verstandige mix zijn van het Franse en Duitse model, maar de discussie speelt zich af tussen deze twee uitersten.
Parijs heeft er baat bij onheldere verhalen van onze Europarlementariërs. De Franse regering heeft intensief contact met elke Europarlementariër ongeacht de politieke partij.
Frankrijk wilde de euro omdat het economisch was verzwakt en lokte Duitsland in monetaire samenwerking. De kans bestaat dat de geschiedenis zich herhaalt. Een grote groep zwakkere Oost-Europese en Zuid-Europese lidstaten is bereid Parijs te steunen om een Europees economisch bestuur inclusief een politiekere ECB te verwezenlijken.
Ook het EP en de Europese Commissie hebben baat bij een Europees macro-economisch beleid. Een Franse eurozone komt daarmee waarschijnlijk dichterbij met alle gevolgen voor de Europese concurrentiekracht. Berlijn heeft tot nu toe steeds concessies gedaan.
Poetin lacht in zijn vuistje, want een verzwakt Frans Europa biedt minder geopolitiek tegenwicht. Het is hoog tijd dat onze EP-kandidaten ons gaan vertellen welk type euro hen voor ogen staat en hoe zij dit denken te gaan verwezenlijken.
