Irak? Obama de Voorzichtige, Obama de Verstandige
Als president heb je te maken met permanente beeldvorming. Een beeld van de afgelopen dagen is dat ISIS massaal een reusachtig aaneengesloten gebied in Irak en Syrie beheerst. En ook dat hun strijders rammelen aan de poorten van Bagdad. Als die stad valt is Irak verloren en een reuze broedplaats voor terrorisme is “tot in lengte van dagen” een feit.
Republikeinen als John Mc Cain schreeuwen om het hardst dat Obama tot luchtaanvallen moet overgaan waardoor een actieve Amerikaanse betrokkenheid bij een nieuwe (burger) oorlog een feit is.
Nog geen luchtaanvallen
Maar Obama is niet in die val getrapt en wil per dag de situatie op de grond evalueren. Hij sluit geen luchtaanvallen uit, laat informatie verzamelen middels al dagen voortdurende verkenningsvluchten. Aanvallen vanuit de lucht zijn een groot risico, vooral omdat ISIS strijders en burgers zich vermengen. Bovendien kunnen drones slechts kleine doelen treffen. Bemande vliegtuigen zouden juist dood en grootschalig verderf zaaien.
300 adviseurs
Met het sturen van 300 adviseurs die niet bij gevechtstaken betrokken zullen worden maar die wel Irakezen zullen adviseren in o.a. gemeenschappelijke commandocentra neemt Obama wel een risico. Wat als zij beschoten worden? Dan moet Obama wel verder ingrijpen.
Dit risico is vooralsnog niet zo groot. De adviseurs worden niet in de voorste linies geplaatst maar bij de hogere Irakese legerleiding in commandocentra. Zij geven strategisch advies en verzamelen informatie. Het is verstandig dat Obama nu eerst kiest voor politieke en diplomatieke druk. Maliki krijgt pas verdere support als hij daadwerkelijk tezamen soennieten, sjiieten en koerden in zijn regering opneemt. Amerikanen overleggen al uitgebreid met de oppositie over een nieuwe regering. Zo vervreemdt Obama de Golfstaten en Saoedie-Arabie niet verder van zich. Bovendien zijn de ISIS strijders “slechts” met duizenden. Soennietische stammen hebben hun zijde gekozen uit woede vanwege de verwaarlozing en vernederingen, lees ook massale ontslagen van soennieten uit het leger, door Maliki en de zijnen. Het is de moeite waard om met diplomatie die stammen weer los te weken zoals zij ook eerder in de Irak oorlog de zijde van de VS kozen tijdens de Surge en de Sunni Awakening.
Diplomacy first
Ook buurlanden en andere landen in de regio, van Iran tot en met Saoedi-Arabie, hebben uiteindelijk behoefte aan stabiliteit in Irak. Dat nu moet het leitmotiv van John Kerry worden die de komende dagen op diplomatieke missie in de regio wordt gestuurd.
Gegeven de omstandigheden is het verstandig wat Obama doet. Dat past bij de toch vooral diplomatieke Obama doctrine (diplomacy first!). Maar uiteraard kunnen de omstandigheden op de grond veranderen. Een doctrine die zich ook kenmerkt door een verregaand pragmatisme moet dan op een nieuwe realiteit inspelen. Dan mogen we een andere, opeens veel meer ‘militaire’ Obama verwachten. Nu nog niet.
