Research

Trade and Globalisation

Op-ed

Westers machtsverval wordt steeds meer feit

09 Jul 2015 - 12:42
Source: Flickr / CC / GovernmentZA / BRICS Business Council, 20 Aug 2013

De tijd dat het Westen aan de touwtjes trok in de voornaamste internationale organisaties is voorbij. ‘Wij’ hebben natuurlijk nog altijd de good old Navo en de Europese Unie, maar daar komen snel andere fora bij, zoals de Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), de Shanghai Cooperation Organization (SCO) en de Eurasian Economic Union (EEU). En vrijdag introduceren de vijf belangrijkste niet-westerse landen – de zogenoemde Brics: Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – op een top in de Russische stad Oefa de New Development Bank (NDB), die het financiële belang van hun samenwerking moet onderstrepen.

Dergelijke topbijeenkomsten werden in het Westen tot voor kort afgedaan als gerommel in de geopolitieke marge. Maar sinds de oprichting vorig jaar van de AIIB is dit cynisme omgeslagen in een angst dat het einde van de westerse wereldorde nu echt in zicht komt.

China heeft 4 biljoen dollar aan deviezenreserves en gebruikt daarvan 120 miljard dollar per jaar voor buitenlandse investeringen. Omdat het Westen binnen het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank geen plaatsmaakt voor China’s groeiende economische macht, heeft Peking besloten eigen instituties op te richten, zoals de AIIB, en dus vrijdag in Rusland de NDB.

Grandioze ambities
De Verenigde Staten hebben hun bondgenoten afgeraden zaken te doen met de door China gedomineerde AIIB. Maar de aantrekkingskracht van het grote geld is sterker dan Amerika’s tanende invloed: veel Europese landen, waaronder ook Nederland, sluiten zich aan bij de AIIB.

Tijdens de Brics-top komen ook de leiders van de Shanghai Cooperation Organization (SCO) bijeen: Rusland, China en vier Centraal-Aziatische landen. De SCO, opgericht in 2001, belichaamt de strategische samenwerking tussen Rusland en China, en is een onderdeel van China’s ‘One Belt, One Road’-strategie. Dit is een reusachtig geopolitiek infrastructuurproject dat China via twee moderne ‘zijderoutes’ via Centraal-Azië, Afrika en het Midden-Oosten met Europa moet verbinden.

Het zijn grandioze ambities, die alleen door China’s economische macht werkelijkheid kunnen worden. Het is dan ook niet vreemd dat veel landen zich willen aansluiten. India en Pakistan worden in Oefa waarschijnlijk tot de SCO toegelaten en ook Iran maakt kans.

In Oefa wordt een ‘Brics Roadmap to 2025’ gepresenteerd, die westerse politici wakker zou moeten schudden. Want als de Brics-landen zich consolideren tot een hechte club met instituties en veel geld, dan is het gedaan met de westerse hegemonie.

Illusie
De vraagt is of het Westen vasthoudt aan de illusie dat het zo’n vaart niet loopt met het westerse machtsverval, of dat het zich voorbereidt op de naderende post-westerse wereldorde. De EU moet zich afvragen waarom de eigen lidstaten bij de Brics aankloppen voor geld en investeringen. Zo was de Griekse premier Tsipras vorige maand in Sint-Petersburg om mogelijke kredieten van de nieuwe Brics-bank te bespreken.

De opmars van de Brics vormt vooral voor de EU een uitdaging, zeker nu Griekenland uit de eurozone dreigt te vallen. De EU moet daarom alles op alles zetten om het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP) met de VS spoedig af te ronden. Want  alleen een eensgezind Westen kan de geopolitieke uitdaging van de Brics het hoofd bieden. De EU moet bovendien goed opletten en elke mogelijkheid tot samenwerking met de Brics aangrijpen.