“Het nieuwe kabinet moet een rijksbrede veiligheidsstrategie formuleren”
Steeds meer complexe dreigingen
Het verharden van de geopolitieke verhoudingen, aangewakkerd door Covid-19, heeft gevolgen voor de nationale veiligheid. Nederland is door zijn open samenleving extra gevoelig en kwetsbaar voor invloeden van buitenaf en sommige landen aarzelen niet om uit eigenbelang onze openheid tegen ons te gebruiken en druk uit te oefenen. Zo is het bekend dat Rusland middels gerichte desinformatiecampagnes angst en verdeeldheid zaait en zo de polarisatie in het publieke debat verder aanwakkert. Illustratief is het geval van een Nederlandse burgerjournalist die met zijn platform Bonanza Media al jarenlang desinformatie verspreidt over de MH17-ramp, en daarin nauw samenwerkt met de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Bellingcat heeft dit eind 2020 ontdekt, onderzocht en gepubliceerd. Daarbovenop biedt moderne technologie de mogelijkheid om over de grenzen heen te beïnvloeden, te verstoren of te bespioneren. Interne dreiging, zoals het sluimerende maatschappelijke ongenoegen en wantrouwen tegen de overheid, wetenschap en media, en externe dreigingen verbinden zich meer en meer met elkaar. Dat vergroot de complexiteit van de uitdagingen op veiligheidsgebied nog eens. Dit verlangt een nieuwe manier van kijken naar veiligheid en een integrale aanpak van onveiligheid.
Meer ruimte voor inlichtingendiensten en kennisinstituten
De inlichtingendiensten worden door het nieuwe kabinet beter in staat gesteld om hun slagkracht te benutten en hun capaciteiten uit te breiden om nieuwe en toenemende (digitale) dreigingen vroegtijdig op te sporen en te bestrijden. De oprichting van een Nationale Veiligheidsraad en het voornemen te komen tot een Europese Veiligheidsraad zijn goede ontwikkelingen. Sinds het verschijnen van de Nationale Veiligheidsstrategie in 2019 is onze veiligheidssituatie verslechterd. Er zijn nationaal en internationaal meer en andere dreigingen ontstaan, terwijl bestaande dreigingen een gedaanteverwisseling ondergaan. Voor alle aspecten met betrekking tot nationale veiligheid geldt dat een effectieve beleidsaanpak sterk afhangt van de mate waarin Nederland goed en tijdig op de hoogte is van ontwikkelingen. De inlichtingendiensten spelen daarbij vanzelfsprekend een belangrijke rol, maar er is ook een belangrijke rol weggelegd voor onderzoek door en informatie van kennisinstituten.
Nieuwe, rijksbrede blik op (on)veiligheid
Het nieuwe kabinet zal moeten komen tot een rijksbrede veiligheidsstrategie. Alleen een daadwerkelijk integrale benadering kan een effectief tegenwicht bieden aan de verschillende dreigingen die op ons afkomen. Het is daarnaast van belang om voor de ontwikkeling van zo’n veiligheidsstrategie een nauwe samenwerking te stimuleren tussen het rijk en lokale overheden, tussen civiele en militaire instanties, tussen publieke en private organisaties en om aansluiting te zoeken met gelijkgezinde internationale partners.