“Een positieve, economische Afrika-strategie kan helpen in de beweging naar meer democratie en rechtsstaat in de Hoorn van Afrika. Het kan ook tegenwicht bieden aan de toenemende invloed van China in de regio”
Vrede, veiligheid en handel
De Hoorn van Afrika is in de afgelopen jaren aanzienlijk gedestabiliseerd. Ethiopië, de belangrijkste handels-, migratie- en veiligheidspartner van Nederland in de regio, is ook nog eens verwikkeld in een burgeroorlog. Daardoor zijn vredesmissies verzwakt, die grotendeels werden bemand met Ethiopische troepen. Ook zien we een toenemende kwetsbaarheid van het migratiebeleid en een negatieve impact op Nederlandse handel in de regio. De stijgende geopolitieke spanning in de Rode Zee vormt mogelijk nog een extra onzekere factor voor de scheepvaart in de regio. Nederland zal zich moeten heroriënteren, en haar partnerschappen moeten herzien om bij te dragen aan vrede, veiligheid en stabiliteit in zowel de Hoorn als in het Rode Zeegebied.
Doorpakken in transitielanden
Ethiopië, Sudan en Somalië zijn momenteel in transitie, en in Zuid Sudan is er een fragiele vredesovereenkomst. In hoeverre deze transities een beweging zijn naar democratie en rechtsstaat valt nog te bezien. In al deze landen staan autoritaire aanhangers tegenover burgers met een publieke democratische wens, waarbij de eerste groep vaak sterk wordt ondersteund door geopolitieke spelers. Nederland en de EU hebben een beweging naar meer democratische en rechtstatelijke bestuursvormen vaak ondersteund terwijl autoritaire regimes nog actief waren, maar juist tijdens de chaotische transitieperiode moeten concrete stappen worden gemaakt om belangrijke kansen te pakken. De toegenomen aandacht van de VS voor de Hoorn, en de belangen van Europese bondgenoten in de regio kunnen daarbij helpen. Verder biedt de nieuwe Europese strategie de mogelijkheid een grotere rol te spelen in de geopolitieke ontwikkelingen in de Indo-Pacific. De Hoorn van Afrika heeft jarenlang een lage prioriteit gehad in het buitenlandbeleid. Een positieve, economische Afrikastrategie kan helpen de transities te ondersteunen waar nodig, en om een tegenwicht te vormen voor toenemende invloed van China. Aanhaken bij de Europese strategie die de Chinese invloed in het geopolitieke gebied tussen de Indische en Atlantische oceanen wil terugdringen, is van belang, evenals aansluiting houden met de VS-strategie in deze Indo-Pacific regio. De migratieagenda is uiteraard ook van belang, maar opent weinig deuren bij Afrikaanse partnerlanden en kan gezien de spanningen in Europa over migratie ook gemakkelijk een belemmering vormen voor de ontwikkeling van een effectieve, economische en geopolitieke strategie in de regio.
Economische strategieën op maat helpen bij stabilisatie
De ontwikkelingen in de Hoorn van Afrika gaan snel, en zijn niet eenvoudig te doorgronden. Toch is juist dit moment van transitie een belangrijk moment om actief betrokken te zijn. Het is ook noodzakelijk omdat we steeds minder op de Ethiopische regering kunnen rekenen, en grote geopolitieke spelers steeds actiever worden. Een duidelijke economische strategie is een stap vooruit, helemaal in vergelijking met andere geopolitieke spelers in de regio. Voldoende economische groei is een belangrijke randvoorwaarde voor het creëren of in stand houden van een stabiel land met enige vorm van rechtsstaat. Het is echter niet voldoende: snelle economische groei kan ook bijdragen aan ongelijkheid, concentratie van armoede bij bepaalde groepen, en zo destabilisatie in de hand werken. Nederland zal voor ieder van de landen van de Hoorn van Afrika een ontwikkelingshulpstrategie op maat moeten vaststellen, en deze strategie ook met politieke sticks en carrots extra kracht bijzetten.