Test uithoudingsvermogen op alle fronten
Het is inmiddels twee jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel en dat EU-lidstaten vrijwel direct besloten tijdelijke bescherming te bieden aan ontheemden die Oekraïne ontvluchtten. Aangezien Rusland doorzet met grond- en luchtaanvallen en er geen zicht is op een snelle afloop van de oorlog, blijft het aantal Oekraïense ontheemden dat in Europa bescherming zoekt gestaag groeien naar iets boven de 6 miljoen in februari 2024, waarvan inmiddels 4,5 miljoen mensen bescherming hebben gekregen in EU-landen op basis van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB). In Nederland staan momenteel zo’n 107.740 Oekraïense ontheemden geregistreerd bij de gemeenten.
In het kader van een goede voorbereiding op de beschermingsopdracht van Oekraïense ontheemden voor Nederland blijft er behoefte aan een onderbouwde inschatting van nieuwe ontheemding vanuit Oekraïne; doormigratie vanuit een land van eerste opvang naar andere landen in de EU – waaronder Nederland; en terugkeer van Oekraïense ontheemden. Inmiddels is de verlenging van de toepassing van de RTB tot maart 2025 een feit. Vanwege het perspectief van een langdurige oorlog en de gerede kans dat een groot deel van de ontheemden de komende jaren nog niet zal kunnen of willen terugkeren, verdient het vraagstuk van verblijfsrecht na maart 2025 echter nu ook al aandacht, zowel nationaal als EU-breed.
Instituut Clingendael heeft op verzoek van het Directoraat-Generaal Oekraïne van het ministerie van Justitie en Veiligheid een early warning early action (EWEA) model ontwikkeld bestaande uit een set factoren die van invloed zijn op intenties van Oekraïners om te vluchten, terug te keren of door te migreren. Aan de hand van dit model worden relevante ontwikkelingen gemonitord, trends geanalyseerd en worden mogelijke kritieke gebeurtenissen in de toekomst geïdentificeerd. Op basis hiervan kan een empirisch onderbouwde vooruitblik worden gegeven over de ontwikkeling van de beschermingsopdracht van Oekraïense ontheemden in Nederland.
