Met deze oproep begon op 18 maart president Poetin zijn toespraak over de Krim in het parlement van de Russische Federatie. Daarin werd hij onmiddellijk bijgevallen. Poetin tekende op dezelfde dag de annexatie-overeenkomst met de nieuwe machthebbers van de Krim. Daarmee is de inlijving van de Krim een feit. Feest in Sebastopol, feest in Moskou. De buit is binnen. Eindelijk wordt een historische vergissing rechtgezet; voor de eerste maal na het uiteenvallen van de Sovjet Unie bijt Rusland echt van zich af. Dat is de heersende stemming. Althans in het eensgezinde parlement en in de Russische, door de staat gecontroleerde, media. Wat de gemiddelde Rus ervan vindt, is moeilijker te achterhalen. Maar de nationalistische machosfeer die in officiële kringen heerst belooft niet veel goeds.
Sancties
Poetin trekt zich niets aan van de sancties waartoe de VS, de EU en ook Japan hebben besloten. Hij heeft ze op de koop toegenomen en zint op tegenmaatregelen. De visa verboden en het bevriezen van tegoeden zetten natuurlijk niet zoveel zoden aan de dijk. Ook het (tijdelijk) weren van Rusland uit de G8 heeft geen grote consequenties. De VS en de EU hebben echter gedreigd verdergaande maatregelen te nemen mocht Rusland daadwerkelijk tot annexatie overgaan. Overleg daarover kan snel plaatsvonden, want ik zie Poetin niet op zijn schreden terugkeren. Ik ben benieuwd of de EU en de VS dan op één lijn kunnen blijven. Washington zal aansturen op handelsbeperkingen. Voor de EU, die innige economische relaties heeft met Rusland, ligt dat moeilijker. Tegenmaatregelen van Brussel snijden al gauw in de eigen vingers. Misschien gokt Poetin er daarom op dat het allemaal wel zal meevallen en rekent hij op een stil applausje van bondgenoten binnen de EU.
Bevroren conflict
Dan hebben we er een bevroren conflict in Europa bij. Sommige EU lidstaten zullen wellicht bereid zijn die prijs te betalen om te voorkomen dat ze zelf schade oplopen. Je hoort her en der al dat de Krim toch eigenlijk altijd Russisch geweest is. Waarom zou je economische offers brengen om de ‘hereniging’ terug te kunnen draaien? Dat laatste is immers sowieso irreëel geworden. Rusland zal de Krim niet willen opgeven en weet dat de tegenstanders weleens niet zullen overwegen de annexatie van de Krim met militair ingrijpen ongedaan te maken. In deze redeneertrant komt Moskou er mee weg en zou het na niet al te lange tijd weer ‘business as usual’ worden.
Recept
Om twee politieke redenen is deze wel heel opportunistische benadering verkeerd – ik laat de volkenrechtelijke hier even achterwege. Wanneer Moskou geen enkele prijs betaalt voor de met militaire middelen gerealiseerde annexatie van de Krim, zullen de Russen er wellicht niet voor terugschrikken elders vergelijkbare recepten toe te passen. In het Oosten van Oekraïne zou al sprake zijn van Russische provocatie en oefenen Russische troepen in het grensgebied. De Russische bewoners van Transnistrië roeren zich inmiddels ook en eisen aansluiting bij Rusland. Dit de facto onafhankelijke ministaatje binnen de formele grenzen van Moldavië staat onder de bescherming van Russische ‘ vredeshandhavers’ . Deze presentie ‘on the ground’ zou het Moskou eventueel gemakkelijk maken een formele afscheiding van Transnistrië te ondersteunen. Annexatie ligt wat ingewikkelder dan in het geval van de Krim omdat het gebied niet grenst aan Rusland.
Tweedeling
Misschien nog wel belangrijker is dat een aanvaarding van het ‘voldongen feit ‘ de Krim een nieuwe tweedeling van Europa legitimeert waarin Rusland de dienst uitmaakt in wat het als de eigen invloedsfeer beschouwt – politiek, economisch en militair. Daarmee worden alle afspraken over veiligheid en samenwerking in Europa, die tijdens en na de Koude Oorlog gemaakt zijn, overboord gegooid. Dialoog was een van de belangrijkste kenmerken ervan: proberen dezelfde taal te spreken om elkaar beter te kunnen begrijpen. Het wegvallen van dat laatste – let eens op het taalgebruik in Moskou – is beangstigend. Duitsland en Duitsers stonden aan de wieg van het Europa, waar Poetin nu afstand van neemt. Dat bondskanselier Merkel zich grote zorgen maakt over een permanente breuk, is heel begrijpelijk. Maar ze weet ook als geen ander dat nu ‘ goedpraten’ Europa later zal opbreken.
