Geopolitiek en de nationale veiligheid
De ontwikkelingen van de afgelopen jaren in de wereldpolitiek hebben sommigen doen waarschuwen voor “The return of geopolitics”. Is geopolitiek terug van weggeweest? Wordt de wereld inderdaad weer beheerst door een klassieke strijd waar het gaat om de beheersing van land, zee en luchtruim ter afakening van grenzen en invloedssferen? En wat betekent dit voor de nationale veiligheid?
De auteurs van dit artikel zijn van mening dat een aantal tekenen wijst in die richting. Het Russisch optreden, met als meest centrale voorbeeld de annexatie van de Krim en de heimelijke militaire steun aan Oekraïense separatisten, lijkt inderdaad gericht op het herstellen van de “eigen invloedssfeer”. Deze werd volgens de Russen bedreigd door uitbreidingen van de EU en de NAVO. Dit optreden zete de verhoudingen tussen Rusland en het Westen op scherp en leidde tot een niveau van spanningen dat niet eerder zo hoog was sinds de Koude Oorlog. De verwijdering tussen het Westen en Rusland is alleen maar verder toegenomen door het invoeren van economische sancties over en weer, dreigementen aan het adres van Baltische (NAVO/EU)lidstaten, met als reactie verhoogde defensieinspanningen van de NAVO in de regio, schendingen van het luchtruim van EU- en NAVO-lidstaten door Russische gevechtsvliegtuigen, de Russische inmenging in het conflict in Syrië en door de recente onthullingen dat Rusland zich middels cyberoperaties en desinformatiecampagnes inmengt in allerlei nationale politieke aangelegenheden.
Niet alleen de OostWest betrekkingen verslechteren, maar ook elders in de wereld lijkt er sprake van toenemende geopolitieke, maar ook geoeconomische rivaliteit. China, dat de VS inmiddels heef ingehaald als grootste economie, neemt duidelijk een assertievere houding aan op het wereldtoneel. Het land manifesteert zich steeds prominenter in de eigen regio, blijkende uit de territoriale claims die het land doet in de grondstofrijke ZuidChinese zee. Dit roept niet alleen weerstand op bij de omliggende landen, maar daagt met name de machtspositie van de VS uit; de VS die de rol hebben van “security provider” voor een aantal landen in deze regio. Hiermee neemt de kans op spanningen en mogelijk (gewapende) conflicten met betrokkenheid van China en de VS toe.
Ook op andere terreinen laat China zich duidelijker gelden. Zo initieert het nieuwe samenwerkingsverbanden waarin het zelf een centrale rol speelt. Op fnancieeleconomisch vlak bevordert het de oprichting van nieuwe instituties parallel aan bestaande westerse) instellingen, zoals de Nieuwe Ontwikkelingsbank als alternatief voor de Wereldbank. Maar ook met bijvoorbeeld het uitrollen van het ambitieuze “One Belt, One-Road” initiatief (ook wel Zijderouteinitiatief genoemd) – een uitgebreid investeringsprogramma in zee en landverbindingen van Azië naar Europa – wil het zijn diplomatieke en economische positie in de wereld verstevigen.
De volledige tekst van dit artikel is hieronder te downloaden.
